Snoskomkommer, jakkie!

“Juf, dit lijkt verdacht veel op een rekenles. Volgens mij zit hij er gewoon stiekem in verstopt!” zucht Maurits uit groep 7, terwijl hij zijn geld telt. Vier andere jongens snellen op hem af en helpen hem met tellen. Dit alles voltrekt zich midden in de supermarkt.
Deze week is het Smoothieproject van start gegaan. Een project over gezond eten (fruit) en creatieve vaardigheden, maar ook over budgetteren! Kortom: een creatieve uitdaging voor “jonge ondernemers”, met als hoofdonderwerp: gezond eten en drinken. En dat is dit jaar ook het thema van de Kinderboekenweek!

Aanleiding

Bij de start van de nieuwe week vonden de kinderen op hun weektaak de aanduiding voor een les: SNOSKOMKOMMER. In de klas ontstonden er direct groepjes, die druk speculeerden over de mogelijke inhoud van deze les.
Meteen was er al een slimmerik, die op www.google.nl het woord intikte en er zo achter kwam, dat het iets te maken had met schrijven (Roald Dahl) of met eten.
Zelfs de dvd De GVR, van Roald Dahl, werd al meegebracht naar school. “Misschien hebt u hier iets aan,” was de boodschap.

Start

Voor de introductie las ik het stukje uit het boek van Roald Dahl voor en liet ik ook nog een stukje uit de film erbij zien. Het eindigde bij de zin: Snoskomkommer, jakkie!
De kinderen begonnen te lachen. De algemene vraag werd gesteld: “Welke fruitsoort smaakt als een snoskomkommer?” Na enige inventarisatie vroeg ik ook wat wél lekkere soorten fruit waren.
Vervolgens kwam de fruittest. Onder een doek lagen verschillende soorten fruit. De smakentest kon gaan beginnen. De kinderen kregen een blinddoek voor en voerden elkaar verschillende soorten fruit. Ze leerden op deze manier dat de smaak beter naar voren komt als je je alleen maar concentreert op de smaak en als je leert te vertrouwen op maar één zintuig.

Eigen leermeesters

Bewustmaken van eigen ideeën

“Wat zou je over fruit en groenten willen leren?” “En wat zou je met fruit/groenten willen ondernemen?” Deze twee vragen stonden op het digitale schoolbord. Het doel was om de kinderen bewust te maken van hun eigen ideeën.
In groepjes gingen de kinderen uit elkaar. Elk kind van een groepje had – volgens het principe van coöperatief leren – een eigen taak toebedeeld gekregen: taakkapitein, schrijver, stiltebewaarder, materialenbaas of aanmoediger. De volgende ideeën kwamen naar voren:
– Posters maken.
– Onderzoek doen naar verschillende soorten fruit en groenten.
– Een nieuw, gezond en lekker recept ontwikkelen.
– Een rap of gedicht schrijven.
– Een website maken over gezond eten.
– Fruitsap maken.
– Een reclamespotje bedenken en maken.
– Een opstel schrijven, met als titel: Hoe overleef ik zonder gezond eten?

Haalbare plannen bedenken

Het plan lag nog niet meteen vast. Het is belangrijk dat kinderen de kans krijgen om zélf na te denken over wat ze zouden “willen leren”. Dat zorgt ervoor dat de betrokkenheid groter wordt. Want de kinderen hebben het leerdoel immers zélf aangegeven. Daarbij borduren kinderen op elkaars ideeën voort. Als het ene kind een fantastisch idee heeft, dan kunnen de andere kinderen daar weer mee verder.
Het principe van eigen leermeesters zorgt er wél voor, dat u als leerkracht voor veel dingen open moet staan. Toch is het belangrijk om daarin enigszins grenzen af te bakenen. Want de ideeën moeten natuurlijk wél afgestemd worden op wat haalbaar is. En daarbij bepaalt u als leerkracht uiteindelijk de richting. Wel moet u ervoor waken dat u als leerkracht op het gedachtenspoor van de kinderen blijft zitten. Kinderen vinden het namelijk erg belangrijk om zich gehoord te voelen.

Het plan

De volgende dag vroegen de kinderen direct wat het geworden was. Via een PowerPoint werd het plan gepresenteerd. De opdracht luidde uiteindelijk als volgt:
– Onderzoek hoe je een smoothie (of milkshake) maakt.
– Maak (bedenk, ontwikkel) een nieuwe, gezonde smoothie (of milkshake).
– Ga met je groepje naar de supermarkt. Je krijgt per groepje een budget. Zorg dat je binnen dat budget blijft. (Het budget is: vijf euro per groepje.)
– Maak een reclamecampagne voor in de school. De campagne heeft twee verplichte onderdelen: een website en een poster. Die moeten dus ontworpen en gemaakt worden.
– Bedenk een slogan/slagzin voor jullie product.
– Maak een kraam en presenteer je nieuwe smoothie (of milkshake).
– Nodig de kinderen van de school uit om bij jullie te komen proeven.

Groepsverdeling, taakverdeling en onderzoek

Verdeling

De kinderen kregen een willekeurig kaartje in handen, met daarop een kleur. Alle kinderen met dezelfde kleur moesten in groepjes bij elkaar gaan staan. Elke kleur werd een nieuw werkgroepje. De groepjes werden dus geheel willekeurig samengesteld.
Daarna werden opnieuw de taken in de groepjes verdeeld, volgens het principe van coöperatief leren.

Onderzoek

Meteen gingen de kinderen aan de slag. Ze gingen zich allereerst oriënteren op verschillende producten. De kinderen hadden bemerkt dat hun ideeën werden gehoord. En dat zorgde voor nieuwe inspiratie en ideeën.
Er werd gekeken hoe je een website kunt ontwerpen, die gratis is. Namen voor nieuwe producten werden bedacht. En er werd onderzoek gedaan naar de ingrediënten van smoothies en milkshakes.
De kinderen hadden (recepten)boekjes mee naar school genomen. Alle recepten werden zorgvuldig bekeken. (Welke smaak past bij wat?) Onderling werden er afspraken gemaakt. (“Als jij vanavond banaan met appel uittest, dan doe ik aardbei met ananas.”)

Creatieve uitwerkingen en onderlinge communicatie

Voordat we de ingrediënten zouden gaan halen, moest eerst duidelijk worden wie wat zou gaan doen. Het leren zien van kwaliteiten van elkaar en het doelgericht inzetten van die kwaliteiten zijn vaardigheden, die in dit verband van groot belang zijn. (“Ben jij goed met computers? Oké, dan maak ik de poster.”) Om kinderen dit aspect te leren, is meekijken in de groepjes gewenst. Opper ideeën, maar probeer wél op de achtergrond te blijven. Geef kinderen handvatten en laat ze bewust naar elkaar kijken.
Over de namen en de slagzinnen werd uiteindelijk gestemd en gediscussieerd. Daarna werd nagedacht over de aankleding van het winkeltje/kraampje. En ook niet onbelangrijk was het bedenken van praktische oplossingen. Bijvoorbeeld: wie verzorgt de glaasjes voor de smoothies? Of zijn plastic bekertjes handiger? Want je weet maar nooit…
Daarnaast had elk groepje een eigen e-mailadres. Ieder groepslid kende zijn/haar eigen e-mailadres en het bijbehorende wachtwoord. De kinderen communiceerden via e-mail met elkaar. Dit snelle medium werd vooral ingezet als ze even niet op school waren. Ik geef u nu een voorbeeld van dit mailcontact.

Hoi allemaal,

Ik had een ideetje. We kunnen misschien samen met banaan/aardbei aardbeien kopen. Want die zijn een beetje duur. En dan is het niet nodig om allebei een bakje te kopen.

Groetjes,
Sietze

Naar de supermarkt

Omdat de kinderen budgetgebonden waren, moesten ze inzicht van zaken geven aan elkaar. Want je kunt bijvoorbeeld een bakje aardbeien alleen kopen. Maar als een ander groepje ook aardbeien nodig heeft, is wellicht de prijs te halveren, waardoor de kosten minder worden voor beide groepjes. Dit is een logische gedachte.
Met een boodschappenlijstje – met daarop op elkaar afgestemde afspraken – gingen de groepjes op pad. De groepsleiders van elk groepje liepen door de supermarkt met een mandje, want zij waren verantwoordelijk voor het geld! (Ieder kind had immers zijn/haar eigen taak.)
“Tjonge, wat is alles duur!” was een veelgehoorde uitroep van de kinderen. Eva (groep 6) verzuchtte: “Ik wil nog lang geen “groot mens” zijn, want dan moet ik over elk product nadenken of het te duur is of niet.”
Ook het kiezen van producten was een lastige taak. Want… waar kies je voor? Kies je voor verse aardbeien, dan hangt daar een nogal fors prijskaartje aan. Of kies je voor aardbeien in blik, die beduidend goedkoper zijn, maar waarvan de smaak nogal “snottig” is? Voor een combinatie werd vaak gekozen.
Op naar de kassajuffrouw! De kinderen keken met elkaar mee en hielpen elkaar als iemand vijf eurocent tekort kwam. Door deze onderneming leerden de kinderen bewuster te kijken naar producten. Ze leerden een goede prijs-kwaliteitafweging te maken. En – en dat is ook niet geheel onbelangrijk – ze leerden concessies te doen.

Kennis van markt en doelgroep

Om je product te laten slagen, is het belangrijk dat mensen je “zien”. Met die gedachte bedachten te kinderen “lokkertjes” voor hun Smoothie. Uitnodigingen werden geschreven. Een groepje ging over tot mond-tot-mondreclame in de school. Een ander groepje besloot om “gratis stickers” te gaan uitdelen. Ook briefjes, met daarop de naam van hun website, werden door kinderen uit diverse groepjes hier en daar aan potentiële “klanten” gegeven.
Zien en gezien worden! Dat was een eyeopener voor de kinderen. Ze keken naar reclamemateriaal, dat bij hen thuis op de deurmat viel. En ze bedachten, dat het belangrijk was, als de doelgroep op de hoogte zou zijn van het bestaan van het nieuwe product.
Er waren zelfs kinderen bij de leerkrachten rondgegaan met smoothies, om die alvast te laten “voorproeven”! Dat deden ze, in de hoop dat die leerkrachten dan hun product zouden aanprijzen in hun groep!

De proeverij

Alle voorbereidingen waren inmiddels getroffen. De kinderen hadden producten bij elkaar gezocht en waren druk doende geweest met het mixen van de fruitsoorten. En nu was het dan eindelijk zover dat de smoothies geproefd konden worden.
Omdat de kinderen een klein budget hadden, besloten ze om alleen de combinatiegroep 7/8 voor de proeverij uit te nodigen. Dertig glaasjes stonden klaar, een muziekje speelde op de achtergrond, naambordjes waren opgeplakt en de websites op de computers stonden aan. Ook stond bij elk kraampje een bord, waarop alle ingrediënten van de smoothie stonden vermeld. Bij eventuele allergieën kon een kind zelf besluiten om het product wel of niet te proeven.
De kinderen hadden ook op elke tafel een briefje neergelegd. Hierop konden de proevers hun mening schrijven. Ieder kind kreeg daarna bij de deur een stembriefje. En toen kon de proeverij écht gaan beginnen!

De uitslag

Mastershake

Uiteindelijk won de groep van de Mastershake. De kinderen van deze groep waren uiteraard erg blij. Maar natuurlijk waren er ook teleurstellingen. Want er zijn ook verliezers. En als je zo veel werk hebt verzet en je wint dan niet, dan is dat niet leuk. Dus was het mooi om te zien dat tóch alle kinderen elkaar feliciteerden.
Een echte, grote prijs was er niet voor de winnaar. Wel kregen alle kinderen een klein aandenken aan dit project. Maar het was voor de groep van de Mastershake wel een grote eer te hebben gewonnen!

Websites

Neem eens een kijkje op de websites van alle groepjes, die aan het Smoothieproject hebben meegedaan:
• https://mastershake.come2me.nl (Website van de winnaars. Slogan: Mastershake…, da’s pas shake!)
• https://knetterfruit.come2me.nl (Slogan: Je voelt je goed met Knetterfruit.)
• https://banaanaardbei.come2me.nl (Slogan: Met ons fruit houd je het net iets langer uit.)
• https://ultrasmooth3000.come2me.nl (Slogan: Onze Smoothie is zo lekker, zet ‘m naast je wekker.)
• https://smoothiesmiles.come2me.nl ( Slogan: Smul Smoothie: om van te smullen!)

Evaluatie

Leerervaringen

Evalueren van het werkproces is belangrijk. Ik vroeg de kinderen dan ook of ze konden benoemen wat ze geleerd hadden gedurende dit project. Er kwamen een heleboel leerervaringen naar voren. De belangrijkste waren:
– Samenwerken.
– Leren hoe je een Smoothie moet maken (en leren wat lekker is).
– Geld goed besteden.
– Reclame maken.
– Een website maken.

Verbeterpunten

Ook vroeg ik aan de kinderen: “Wat zouden verbeterpunten kunnen zijn?” Toen bleef het even stil. Ik vertelde, dat zonder verbeterpunten geen groei mogelijk zou kunnen zijn. Na enige tijd kwamen de kinderen met punten, die een volgende keer wel (enige) verbetering zouden behoeven. Ze noemden:
– Tussendoor opruimen.
– Namen op spullen zetten.
– Geen kleedjes meer gebruiken, omdat die snel van de tafels glijden.
– Soms beter luisteren naar iedereen.

Tot slot

Het Smoothieproject is een veelzijdig project geworden. Er kwamen zo veel aspecten aan de orde, dat het belangrijk was om de accenten goed te leggen. Vaak kwam het accent te liggen op budgetteren en ondernemen. Maar mijn voornaamste reden voor het project was om de kinderen te laten ervaren wat je met fruit kunt ondernemen én dat productkennis daarbij noodzakelijk is.
Het was soms lastig om de teugels te laten vieren, om kinderen echt vrij te laten met hun gedachten. Ik wilde toch graag veel zelf sturen. Maar ik heb geleerd, dat het je heel veel brengt als je durft los te laten. Coaching was hierbij het sleutelwoord. Als kinderen voldoende handvatten krijgen, gaat de trein wel rijden.
Ik kijk met veel plezier terug naar dit leerproject. En ik weet zeker dat mijn leerlingen dat ook doen!
Wilt u het Smoothieproject ook uitproberen tijdens de Kinderboekenweek? Dan wens ik u en de kinderen veel plezier met alle aspecten en leereffecten!