Op zoek naar paddenstoelen

De basis voor onderstaande activiteiten is het samen buiten naar paddenstoelen kijken. Terug in de klas houdt u de belangstelling moeiteloos vast door, al naar gelang de leeftijd van de kinderen, een keuze te maken uit de volgende activiteiten:

Zelf paddenstoelen kweken
• Willen we de ontwikkeling van paddenstoelen van dag tot dag beleven, dan is het gebruik van een champignonkweekbak, die voorzien is van een duidelijke kweekbeschrijving, verreweg het beste middel. Zo’n bak is in deze tijd van het jaar in elk tuincentrum te koop. De kweekbak is op zich al zo intrigerend, dat u verzekerd bent van belangstelling als deze in de klas wordt geïntroduceerd. Meestal kunt u een maand na de start de eerste paddenstoelen oogsten en volgt een week later een tweede opbrengst. Dit kan tot maximaal zes oogsten door gaan. Het is praktisch de opkweek direct na de herfstvakantie te beginnen. Dan is de hele activiteit voor de kerstdrukte afgesloten. Deze activiteit is geschikt voor alle groepen.
• Als er eenmaal champignons in de kweekbak verschijnen, is dat een goed moment een paddenstoel met een gewone plant in de vensterbank te vergelijken. Welke verschillen merken de kinderen op?
• Laat de kinderen geoogste champignons voelen, ruiken en hierop reageren.
• Leg een paar afgesneden champignons op een schoteltje. Volg met elkaar wat er de komende dagen gebeurt.

Onderzoekjes met champignons
Voor de hierna beschreven activiteiten kunt u gebruikmaken van zelf geoogste champignons. Gebruikt u geen kweekbak, dan kunt u eenvoudigweg een bakje champignons kopen. Zijn die erg vers, dan moet u ze een paar dagen buiten de koelkast laten staan zodat de hoeden groeien en open gaan staan. De kinderen zullen verrast zijn door de onverwachte resultaten.

Een sporenfiguur maken
Benodigdheden: een vel wit papier, een scherp mesje, een drinkglas en een rijpe champignon
• Met dit onderzoekje, dat geschikt is voor alle groepen, kunt u laten zien hoe de sporen onder de hoed eruitzien. Het beste kunt u het aan het begin van de ochtendschooltijd klaarmaken. Dan kunnen de kinderen het resultaat al zien voordat de school ’s middags uit is. Zet het geheel op een veilig plekje weg.
• Snijd de steel net onder de hoed recht af. Leg de hoed met de onderkant op het papier en zet er, als bescherming tegen tocht, een drinkglas ondersteboven overheen. Til ’s middags de hoed voorzichtig op met als resultaat een donker gekleurde, prachtig verdeelde sporenfiguur op het witte papier. Wilt u de sporenfiguur bewaren? Plak het vel papier dan voorzichtig op een stuk karton en spuit er van enige afstand haarlak op.

Een regen van sporen
Benodigdheden: een schoenendoos met deksel, een zaklantaarn, een leeg kokertje van een wc-rol, een lapje om over de champignon te leggen en een rijpe champignon
• Het is ook mogelijk het vallen van sporen te laten zien. Deze activiteit vraagt wat voorbereiding, maar het resultaat is meer dan die moeite waard.
• Maak in het deksel van de schoendoos een gat waar de gebruikte paddenstoel precies op past. Maak daarna aan een van de korte zijden van de doos een gat waar het wc-rolletje strak in past. Tenslotte maakt u aan een lange zijde, ter hoogte van het gat waar de champignon op komt te liggen, een gat waar de lichtbundel van de zaklantaarn door kan schijnen.
• Snijd nu de champignon precies onder de hoed af en leg hem op het gat in het deksel. Leg voor de zekerheid een vochtig lapje over de hoed van de paddenstoel.
• Het mooiste effect bereikt u als u de doos in een verduisterde ruimte opstelt. Laat de kinderen een voor een door het wc-rolletje kijken, terwijl u met de zaklantaarn door het gat aan de lange zijde schijnt. Let op dat het geheel niet verschuift. De sporenregen geeft het effect van stofjes die in het licht dwarrelen.

Schimmels
Benodigdheden: een schoteltje, een plastic boterhamzakje, een schoteltje en een stuk vochtig gemaakt brood
• Schimmels, die u met een eenvoudig proefje in de midden- en bovenbouw kunt laten zien, zijn ook paddenstoelen.
• Het is belangrijk de kinderen ook het opstarten van het onderzoekje te laten zien. Leg het brood op een schoteltje en maak het wat vochtig. Doe er het plastic zakje omheen en zet het schoteltje in een afgesloten kast. Let daarna op dat het brood niet uitdroogt. Na een paar dagen is het brood beschimmeld.
• De schimmel op het brood is eigenlijk de zwamvlok. Na verloop van tijd ontstaan hier dan ook steeltjes met knoppen op, de paddenstoelen!
• In het begin is een viltige massa in verschillende kleuren te zien. Dat komt omdat het meerdere soorten zijn. Daarna verschijnen massa’s draden.
• U kunt dit onderzoekje ook uitvoeren met stukjes vers fruit. Vooral bananen en tomaten geven snel resultaat.

Hebt u deze onderzoekjes afgerond, dan kunt u eventueel praten over het gegeven dat schimmels eten kunnen bederven. Laat de kinderen dingen bedenken die bederf tegengaan. Denk hierbij aan bewaren in de koelkast, invriezen, inleggen in zout of zuur, roken van vlees en vis, konfijten van dadels en vijgen, drogen van pruimen en abrikozen en vacuüm verpakken.