Hoe vaak gebeurt het, dat u met de kinderen uitgebreid stilstaat bij Oud en Nieuw? Vóór de kerstvakantie besteden de meeste scholen veel tijd aan kerst. En na de kerstvakantie begint er vaak weer een nieuw thema of project.
In dit artikel heb ik een paar activiteiten beschreven over Nieuwjaar. Ik ben ervan uitgegaan, dat u deze activiteiten vóór de kerstvakantie doet. Maar als u ze na de vakantie doet, is dat natuurlijk ook prima. En ook al hebben kleuters misschien nog niet zo veel besef van tijd, tóch zullen ze wel degelijk begrijpen wat Nieuwjaar nu eigenlijk inhoudt.
Benodigdheden
Voor de beschreven activiteiten hebt u de volgende dingen nodig:
– sterretjes (het hele jaar door verkrijgbaar bij supermarkten en warenhuizen);
– lege kaarten (of witte, gevouwen velletjes A5);
– glitters en glimmers;
– een “oude” nieuwjaarskaart, met een wens erop;
– geluid van vuurwerk (of een filmpje over vuurwerk);
– een grote wekker.
Let op! Het gebruik van sterretjes kan brandgevaar opleveren, als u ze binnen afsteekt!
Introductie
Lied
Start de kring met een verjaardagsliedje. (Steek eventueel een sterretje af tijdens het zingen.) U zingt:
Lang zal het nieuwe jaar leven.
Lang zal het nieuwe jaar leven.
Lang zal het nieuwe jaar leven
in de gloria,
in de gloria,
in de gloria.
Hieperdepiep, hoera!
Hieperdepiep voor het nieuwe jaar!
Betekenis geven
Vraag de kinderen of ze misschien weten waarom u dit liedje hebt gezongen. Misschien hebben er wel kinderen meegezongen? Voor wie was dit liedje eigenlijk?
Het is leuk om de kinderen even vrij te laten filosoferen over wie of wat “het nieuwe jaar” nu eigenlijk is. Kennen ze de term Nieuwjaar? U kunt het als volgt uitleggen. Stoor u niet aan de herhalingen van de term Nieuwjaar. Het is dé manier om een nieuw woord te semantiseren. (Dirkje van den Nulft & Marianne Verhallen, Met Woorden in de Weer, Coutinho, 2009)
Uitleg Nieuwjaar:
“Als het 1 januari is, dan is het Nieuwjaar. Nieuwjaar betekent, dat er een nieuw jaar is begonnen. Het jaar heet nu 2009. Het nieuwe jaar heet 2010. Als het Nieuwjaar is, vieren de mensen feest. Het is leuk om Nieuwjaar te vieren. Met Nieuwjaar wordt er vuurwerk afgestoken en eten de mensen oliebollen en appelflappen. Nieuwjaar vieren wordt ook wel “Oud en Nieuw vieren” genoemd. Dan bedoelen de mensen, dat ze een feestje vieren omdat het oude jaar is afgelopen en het nieuwe jaar is begonnen. Mensen sturen elkaar ook wel een kaart met Nieuwjaar. Daar schrijven ze dan op: Gelukkig Nieuwjaar! Dan bedoelen ze, dat ze je heel veel geluk wensen voor het nieuwe jaar, 2010 dus.”
Nieuwjaarswens
Vragen
Laat de kinderen een nieuwjaarskaart zien en lees voor wat er op die kaart gedrukt staat. Bijvoorbeeld: Gelukkig Nieuwjaar! Stel de kinderen de volgende vragen:
– Wie zou mij deze kaart gestuurd hebben?
– Wat bedoelt die persoon met Gelukkig Nieuwjaar?
– Wat is een wens?
– Wat kun je wensen voor iemand anders?
– Wat zou jij iemand wensen, als je een kaart voor Nieuwjaar mocht sturen?
Wenskaarten maken
Geef de kinderen een correspondentiekaart én materiaal om die kaart te versieren (zoals stiften, glitters, plakkertjes, enzovoort).
Schrijf voor de kinderen de wensen op de kaart. En schrijf ook de naam/namen op de kaart, voor wie de kaart bestemd is. De kinderen kunnen dan de kaart zelf bezorgen. Ook kunt u de kaarten voor collega-leerkrachten of voor een andere kleutergroep laten maken. Het is extra leuk als de kinderen hun kaart zélf bij iemand kunnen afgeven.
Vuurwerk in de klas
Filmpjes
Echt vuurwerk kunt u met de kinderen op internet bekijken. Op www.youtube.com typt u het zoekwoord vuurwerk in en u krijgt een scala aan filmpjes met prachtig vuurwerk. Uiteraard kijkt u van tevoren welke filmpjes u aan de kinderen laat zien.
Vuurwerk tekenen
Samen vuurwerk maken is ook leuk. Plaats de kinderen allemaal achter een eigen tafeltje of geef ze allemaal een eigen werkplek. Geef de kinderen een groot vel papier (A6-formaat) en een paar kleuren wasco. Laat nu het geluid van vuurwerk horen en/of laat het filmpje nog een keer zien. Stimuleer de kinderen om dezelfde vormen te maken als ze zien en horen bij het vuurwerk. Lange strepen in de lucht, verschillende kleuren, rondjes, stippels en kronkels… Alles is goed. Laat de kinderen staan tijdens het tekenen. Dat stimuleert ze om hun hele lijf te gebruiken!
Sterretje
Plaats een sterretje in het midden van de kring. Spreek met de kinderen af, dat ze allemaal écht blijven zitten, zolang het sterretje brandt! Een sterretje is gewoon vuur, dus gevaarlijk! Laat de kinderen tijdens het branden van het sterretje beschrijven wat ze zien. Kunnen ze het in woorden vatten?
Vuurwerk knutselen
U kunt ook vuurwerk met de kinderen knutselen:
– Ze kunnen bijvoorbeeld een vuurpijl maken. Pak een wc-rolletje in. Zet er een Chinees hoedje op. Maak er aan de onderkant een stokje en een touwtje (als aansteeklont) aan vast.
– Of laat de kinderen sterretjes in allerlei kleuren maken. Neem grote satéstokjes en stroken papier. Knip korte stroken papier en knip die in. Vouw de onderkant rond het satéstokje. En… je hebt een sterretje! Zet alle sterretjes bij elkaar in een grote pot. Zo veel sterretjes samen vormen een prachtig geheel!
Knallend vuurwerk
U kunt uw “buurgroepen” ook verrassen met een knallend vuurwerk in de klas. Spreek eerst met de kinderen af welke geluiden bij het vuurwerk horen. Hoeveel geluiden kunnen de kinderen onderscheiden? (Denk aan gillende keukenmeiden en duizendklappers.) Spreek af welke kinderen welk geluid maken. Spreek ook af op welk telken van u het vuurwerk weer stopt.
Let op! Vuurwerk kan nooit in één keer stoppen, maar wordt wel steeds zachter, tot het langzaam “uitgaat”. Oefen dit een paar keer op een normaal geluidsniveau.
Dan test u het vuurwerk in uw klas. Komen uw collega’s kijken of alles wel in orde is? Dan vertelt u gewoon dat u samen met de kinderen even wat vuurwerk hebt afgestoken voor het nieuwe jaar!
De tijd
Rituelen
Alles draait om tijd met Oud en Nieuw. De kinderen weten vast wel dat hun papa’s en mama’s ’s nachts om twaalf uur proosten op het nieuwe jaar of even naar buiten gaan, ook al is het midden in de nacht. Sommige kinderen slapen gewoon door, terwijl andere kinderen het feestje al jaren meemaken. Het is interessant om te horen wat de kinderen allemaal al weten van de rituelen rond Oud en Nieuw.
Aftellen
Laat de kinderen op een grote wekker zien hoe de klok eruitziet als het twaalf uur ’s nachts is. U kunt het alarm op twaalf uur zetten en de wekker af laten gaan. Hoe klinkt dat? Vinden de kinderen het spannend? Laat ze hun ogen dichtdoen.
“Als je de wekker hoort, mag je net doen of het midden in de nacht is. Twaalf uur dus. Nieuwjaar…! Rek je uit en luister of je al vuurwerk hoort.”
Maanden van het jaar
Sommige kinderen van groep 2 kunnen misschien al de maanden van het jaar opnoemen. Vertel de kinderen over de twaalf maanden. Noem ze, maar maak het niet al te ingewikkeld. Stel vragen als:
– Wie weet in welke maand hij/zij jarig is?
– Is jouw verjaardag in de zomer, de herfst, de winter of de lente?
– Wat is het verschil tussen een maand en een dag?
Kalender
Maak met de kinderen een kalender. Neem twaalf velletjes karton (op A4-formaat) en schrijf op ieder velletje karton de naam van een maand. Laat de kinderen in twee- of drietallen een bepaalde maand versieren. Help de kinderen, door de seizoenen bij de maanden te noemen. Hang de kalender daarna op in de klas.
Oliebollen, mmm…!
Oliebollenspel
Speel het oliebollenspel met de kinderen in het speellokaal. Trek hiervoor met krijt twee strepen in de zaal: links een streep en rechts een streep. Verdeel de groep in twee helften. Leg aan beide zijden van de zaal evenveel pittenzakken neer als er kinderen zijn. Iedere pittenzak is een oliebol. De oliebollen moeten naar de overkant worden “gegooid”. (De pittenzakken moeten over de grond worden gegleden.) De kunst is om alle oliebollen aan één kant te krijgen. Maar beide groepen mogen de oliebollen “teruggooien”. Op uw teken stopt het “gooien”. U kijkt waar de meeste oliebollen liggen. En dan wisselt u de groepen voor nóg een spelletje!
Smullen
Natuurlijk is het ook leuk om tot slot met uw groep oliebollen en appelflappen te eten. Ik raad u niet aan, om ze in de school te bakken. Want dat ruiken u en uw collega’s dan nog tot ver in het nieuwe jaar. Maar in deze tijd van het jaar zijn ze overal te koop. En misschien kent u wel een ouder, die het heerlijk vindt om (thuis!) oliebollen te bakken…
Ik wens u en de kinderen een heel gelukkig Nieuwjaar!
