“Meester, ik kan écht niks vinden!” Bob kwam teleurgesteld terug in de klas. Hij had op internet gezocht naar informatie voor zijn werkstuk over de trein, maar dat was op een klein “drama” uitgelopen. Meer dan 350 000 resultaten binnen één minuut. Op zich indrukwekkend, maar ga er als kind van elf maar eens aan staan!
Natuurlijk was het “leed” nog wel enigszins te overzien geweest, als Bob meer woorden had ingevuld of als hij een kindvriendelijkere zoekmachine dan Google had gebruikt. Maar het blijft al met al een hele uitzoekerij.
Om de kinderen van mijn groep wat meer houvast te bieden op het internet, ben ik eens gaan kijken of ik de informatie voor hen wat overzichtelijker bij elkaar kon zetten. Dit werden kleine linksites, die ik webjes heb genoemd.

Opzet

• Webjes
Alle webjes zijn opgezet volgens de principes van meervoudige intelligentie (een term, die bedacht is door de Amerikaanse psycholoog Howard Gardner). Iets leren kan volgens hem op acht manieren. En zo zijn de webjesook ingedeeld. Het gaat daarbij om de volgende onderdelen: taal/lezen (1), beeld/kijken (2), getal/rekenen (3), doen (4), muziek (5), natuur (6), samen (7) en ik (8). Voor elke manier van leren is er dus wel iets op zo’n webje te vinden. Natuurlijk heeft het internet hierin behalve veel mogelijkheden ook veel beperkingen. Het is geen lesmethode, maar kan wél een waardevolle aanvulling zijn.

• Weetjes
De weetjes hebben – in tegenstelling tot de webjes – slechts drie van de acht categorieën, omdat ik simpelweg niet genoeg zinvolle informatie kon vinden. Ik heb ze daarom beperkt tot de onderdelen kijken, taal en doen.

Webjes en weetjes in de praktijk

De manieren om webjes en weetjes in te zetten, zijn uit te splitsen in de mogelijkheden voor kinderen en de toepasbaarheid voor leerkrachten.

Zelfstandig werk

Veel webjes en weetjes lenen zich uitstekend om ingezet te worden tijdens zelfstandig werken, hoekenwerk, pluswerk, kieskast en hoe alle andere manieren van extra werk ook maar genoemd mogen worden. Ter verdieping van een onderwerp, geschiedenistijdvak, provincie of land zijn er volop mogelijkheden om de kinderen extra (oefen)stof aan te bieden. Ik noem een aantal mogelijkheden:
– Er kunnen filmpjes bekeken worden (van bijvoorbeeld Beeldbank, Klokhuis of Teleblik) bij het onderdeel kijken. Maar ook plaatjes, foto’s en oude schoolplaten zijn hier te vinden.
– Bij het onderdeel taal staan er websites met (voor kinderen) leesbare en begrijpbare teksten.
– Mogen de kinderen van u ook creatief aan de slag? Dan staan er bij het onderdeel doen diverse tips (knutselwerk, kleurplaten, topografie oefenen, een quiz, enzovoort). Het is dan wél belangrijk dat de kinderen eventueel iets kunnen printen.
– Biedt u de mogelijkheid tot samenwerking? Dan vinden de kinderen bij het onderdeel samen vaak verwijzingen naar webkwesties, webquests, webpaden en andere webopdrachten. Het is dan wel verstandig om van tevoren even na te gaan of er niet te veel “dode” links in een webopdracht staan. Wellicht kunt u anders een alternatieve link opzoeken of verwijzen naar het onderdeel taal, waar ook veel informatie te vinden is.
– Maar natuurlijk kunnen de kinderen ook samen iets knutselen of wellicht een presentatie voorbereiden. Zeker in combinatie met een digitaal schoolbord (waar ik later in dit artikel nog op terugkom) ontstaan fantastische mogelijkheden. (Zie het tekstblok Digibord op pagina 16.)

Spreekbeurt of werkstuk

Waarschijnlijk herkende u de situatie, die ik in het begin van dit artikel schetste: kinderen, die (figuurlijk gesproken) “verdrinken” op het internet. De enorme hoeveelheid (en veelal veel te moeilijke) informatie, waar ze mee te maken krijgen, is voor veel kinderen vaak niet meer te overzien.
Zowel de webjes als de weetjes zijn prima te gebruiken als vertrekpunt voor een spreekbeurt (of een werkstuk). De kinderen kunnen hier meestal ruim voldoende én gevarieerde informatie vandaan halen. Ook verwijzingen naar plaatjes, foto’s enzovoort zijn er te vinden.
U kunt zich afvragen of de informatie daarmee niet te eenzijdig voor de kinderen is. Natuurlijk, ik heb de links geselecteerd. En daarmee is de keuze dus subjectief. Maar eenzijdig is het zeker niet. Kiest u niet voor de webjes en de weetjes? Prima! Ze zijn een hulpmiddel en zeker geen verplichting. Maar het belangrijkste is wel, dat de aangeboden links meestal goed te lezen zijn. Dus wat in ieder geval voor een deel voorkomen kan worden, is dat de kinderen maar lukraak gaan zitten knippen en plakken in een tekst, zonder dat ze goed begrijpen wat er staat. Het blijft lastig om een begrijpbaar stuk tekst in je eigen woorden te vertellen. Maar het is met de aangeboden links een stuk beter te doen!

Digibord

U geeft bijvoorbeeld de eerste les over het onderwerp Ridders en kastelen. En natuurlijk haalt u dan alles uit de kast, om het voor de kinderen zo aantrekkelijk en aanschouwelijk mogelijk te maken. De ware vertellers onder ons werpen misschien nog een spannend verhaal in de strijd. De les kan dan natuurlijk niet meer stuk. Want dit is de beste manier om een onderwerp op te starten.
Maar soms ontbreekt de tijd en/of de inspiratie. Dan biedt het webje Ridders en kastelen (een van mijn zeventien geschiedeniswebjes) ongekende mogelijkheden, als u een digitaal schoolbord in de klas hebt. Het is natuurlijk ook een prachtige binnenkomer om de les te starten met een filmpje van Beeldbank (of Teleblik) op het digitale schoolbord.
Bijkomend voordeel van de webjes is, dat u alles overzichtelijk bij elkaar hebt. U kunt dan direct aan de kinderen laten zien wat ze bijvoorbeeld tijdens zelfstandig werken wel (en niet) kunnen (en mogen) doen.

Achtergrondinformatie

Natuurlijk heeft de gemiddelde leerkracht best de nodige “achtergrondbagage” tot zijn (of haar) beschikking. En afhankelijk van de groep waarin lesgegeven wordt, kan die bagage ook best voldoende zijn. Maar met name in de hogere groepen willen de kinderen soms wel erg veel weten! De webjes en weetjes lenen zich er goed voor om als leerkracht “even snel” in de stof te duiken en wat extra achtergrondinformatie op te zoeken.
Ook hier geldt weer het voordeel, dat alles overzichtelijk bij elkaar staat. Zowel de filmpjes, de informatie als de creatieve mogelijkheden. (En zelfs, al zou het alleen maar om een kleurplaat gaan!) U hoeft dus niet meer alles zelf op te zoeken. En… het kan ook gewoon lekker thuis! Laat de methodeboeken maar op school staan. Noteer alleen in de handleiding bij de desbetreffende les (of het desbetreffende hoofdstuk) dat er een webje van is. Die aantekening is ook handig voor degene, die volgend jaar de groep heeft!
Er zijn inmiddels webjes voor alle geschiedenisthema’s, de geschiedeniscanon, alle provincies van Nederland, verschillende landen, sporten, feesten, natuur en diverse andere onderwerpen. Op dit moment zijn er al 135 beschikbaar. En het aantal is nog steeds groeiende.

Schoolwebsite

Wilt u ouders laten zien waar de kinderen op school mee bezig zijn? Dan is het wellicht een leuk idee om een link naar het betreffende webje of weetje op uw schoolwebsite (en eventueel ook op de klassenpagina) te zetten. De kinderen kunnen dan thuis nog eens verder kijken (of werken) aan bijvoorbeeld hun spreekbeurt (of werkstuk). Een link naar de subpagina Webjes en weetjes op alfabet is sowieso handig! Uw websitebeheerder kan dit voor u doen.

Themafeest

Het sinterklaasfeest in de bovenbouw wordt bij ons op school vaak in een circuitvorm gegoten. Vast onderdeel is dan het gebruik van de computers in de hal, waarbij de kinderen sinterklaasspelletjes op het internet kunnen doen. Vorig jaar heb ik daarom het webje Sinterklaas gemaakt. Landelijk kreeg het ruim 6700 bezoekers.
Steevast plaats ik ook de webjes van feestdagen op onze schoolsite. De kinderen zijn altijd erg enthousiast. Inmiddels zijn van alle feestdagen webjes voor de kinderen gemaakt. (Ik noem: Sinterklaas, Kerstmis, Pasen, Carnaval, Valentijnsdag en Halloween. Maar er zijn er meer.)
Ook voor projecten zijn er webjes te vinden. Neem eens een kijkje op de webjes van sprookjes, Olympische Spelen, ruimtevaart, weer, Kinderboekenweek, seizoenen, enzovoort.

Yurls

Digitale werkbladen

Iedereen kan een webje of een weetje maken. Je hoeft er niet eens een echte website of linkpagina voor te maken. Gewoon in een simpel Worddocument kunt u al aan een woord (of een afbeelding) een hyperlink meegeven. Een voorbeeld staat op de website https://webje.yurls.net (knop: zelf een webje maken?).
Het leuke is dan dat u bij uw eigen methodes digitale werkbladen kunt maken. Of eigenlijk: een webles (of webpad). U kunt dan zelf geschikte sites opzoeken en linken in het werkblad. Zo is het helemaal voor uw groep “op maat” te maken. Natuurlijk moet de computer waarop de leerlingen werken wél een internetverbinding hebben.

Een eigen webje maken

Als u het echter leuk vindt om een eigen webje of weetje te maken (zoals ik dat heb gedaan), volgen hier wat tips:

• Gratis account
Met een geldig emailadres kunt u een gratis account aanmaken bij Yurls, een initiatief van voormalig leerkracht Sipke Kloosterman (in onderwijsland meer bekend met betrekking tot de zoekmachine Meestersipke.nl, Internetwijzer basisonderwijs en Spelletjesplein).

• Onderwerp en links
Kies een aantrekkelijk onderwerp uit en zoek geschikte links bij elkaar. Soms is het lastig om voor alle acht onderdelen geschikte links te vinden. Maak dan een weetje!

• Uniformiteit
Natuurlijk bent u vrij om uw eigen indeling en eigen kleurgebruik te kiezen. Maar omdat kinderen hechten aan herkenbaarheid en visuele aantrekkelijkheid, heb ik gekozen voor uniformiteit in de webjes en de weetjes (voor wat betreft de namen van de rubrieken, de kleuren en de plaats in de verschillende kolommen).

• Blanco format
Een blanco format van mijn Word-documenten voor de webjes en de weetjes vindt u ook op het internetadres https://webje.yurls.net. Hier kunt u dan uw eigen plaatjes invoegen. Mocht u dat te ingewikkeld vinden, dan hoeven de woorden er in principe niet eens onder te staan. Alleen de plaatjes invoegen (zonder woorden) kan natuurlijk ook. Of u plaatst helemaal geen afbeeldingen! Maar kinderen vinden die vaak wel heel leuk natuurlijk.

• Afbeeldingen
Het is wel zo netjes om afbeeldingen van andere sites niet te deeplinken. Ook de webmaster van deze sites betaalt kosten voor het dataverkeer op zijn (of haar) site. Er zijn genoeg gratis mogelijkheden om uw afbeeldingen te hosten.

Webjes en weetjes: daar moet je wat mee!

Zoals ik in dit artikel heb willen laten zien, zijn er legio mogelijkheden om webjes en weetjes in te zetten. Natuurlijk hebt u zelf ook allerlei ideeën. Het belangrijkste is echter dat die ideeën worden gebruikt! De meeste webjes zijn (ongeveer) vanaf groep 5 in te zetten, als het gaat om het talige gedeelte. Maar filmpjes en foto’s kunnen natuurlijk ook al in de lagere groepen bekeken worden. En als de plannen van onze minister van Onderwijs doorgaan en de Canon van de Nederlandse geschiedenis verplichte lesstof wordt voor leerlingen van tien tot veertien jaar, dan bieden de canonwebjes en -weetjes zelfs mogelijkheden voor de onderbouw van het voortgezet onderwijs!

Ik wens u en de kinderen veel succes en… natuurlijk ook veel plezier met de webjes en de weetjes!

Meer informatie

• Zie voor uitgebreide, inhoudelijke informatie over webjes en weetjes (onderwerpen en mogelijkheden) en het zelf maken van webjes en weetjes de website https://webje.yurls.net.
• Zie voor meer informatie over meervoudige intelligentie de negendelige artikelenserie van Pieter Wielinga, die is opgenomen in Praxisbulletin, 20ste jaargang (2002/2003).