Het artikel in het Praxisbulletin gaat in op de werking van het geheugen en beschrijft hoe we ons lesgeven effectiever kunnen maken.
Uit de nieuwste wetenschappelijke onderzoeken is bv. gebleken, dat het herhalen van informatie belangrijk is bij het leren, maar pas nadat de hippocampus in de hersenen “wakker is geschud”! Door een les sec te beginnen met herhalen wat al geleerd is, maak je de hersenen lui.
Door informatie opvallend te maken registreren je hersenen die informatie als bijzonder. En daardoor worden ze alert. Je kunt het dan beter en sneller onthouden.
In deze internetuitbreiding vindt u drie extra voorbeelden van geheugenstrategieƫn.

Geheugenstrategieƫn

Om het geheugen optimaal te gebruiken zijn er nog meer technieken dan in het bladartikel beschreven werden. In de cognitieve neurologische wetenschap is de effectiviteit van geheugentechnieken al decennia bekend. In het onderwijs zijn deze technieken minder bekend. Jammer, want leren kan veel effectiever. Juist door de mogelijkheden van het korte- en langetermijngeheugen te gebruiken ontstaan de beste resultaten.
Een aantal technieken willen wij u niet onthouden. Ze bevorderen de opname van informatie naar het langetermijngeheugen, waardoor leerstof sneller en beter wordt onthouden.

Kapstokmethode (overeenkomsten)

Stel: het kind laat alle spullen in zijn kamer slingeren. Het is dan een grote bende. Alles ligt door elkaar en als het iets wil vinden, lukt dat niet. Rommel maakt onoverzichtelijk. Je vindt je spullen veel sneller als je ze netjes in een kast legt en alles sorteert.
Zo werkt het ook in uw hoofd. Zie de hersenen als een grote kapstok met allemaal haakjes. Aan ieder haakje “hangt” iets wat al geleerd is. Alles is netjes gesorteerd. Het langetermijngeheugen is de kapstok. Via uw kortetermijngeheugen worden er steeds nieuwe dingen aan de kapstok gehangen. Zo blijft alles netjes geordend en kunnen de dingen beter worden onthouden en teruggeroepen. U zoekt als het ware naar overeenkomsten. Iets wat mensen van nature liever doen. Het is niet voor niets dat kleuters worden overspoeld met werkbladen “Zoek de verschillen”. Het zien van verschillen is niet iets wat we uit onszelf doen. Nee, mensen willen overeenkomsten zien. Hersenen kunnen daar iets mee, namelijk aanhaken aan wat er al in het langetermijngeheugen zit, waardoor de nieuwe informatie beter beklijft.

Stel: een kind moet de volgende som uit zijn hoofd leren: 2 Ɨ 4 = 8. Het kind kan dan bv. aan zijn eigen twee poezen denken: die hebben ieder vier pootjes en samen is dat dus acht pootjes. Dat weet een kind al! Er is een kapstok aanwezig. Het kind maakt bij het leren van de som gebruik van de kapstokhaak “poezen”.

Door nieuwe informatie aan oude informatie te hangen gebruikt je je langetermijngeheugen en je kortetermijngeheugen tegelijk. Dat is effectief en snel! Probeer dus altijd een kapstok te vinden waar het kind nieuwe informatie aan kan hangen.

Methode van Loci

De visuele geheugentechniek van Loci is afgeleid van de legende “de tragedie van Simonides” en dateert uit de tijd van de oude Grieken. Het woord Loci is afgeleid van het Latijnse woord locus (plaats). De Romeinse redenaar Cicero (106-43 voor Christus) beschrijft de volgende legende:

Met een donderend geraas kwam het plafond naar beneden in een grote Griekse zaal. Op dat moment werd net de hoofdmaaltijd geserveerd. Alle gasten werden verpletterd door het geweld behalve Simonides. De dichter overleefde de ramp. De gasten konden niet worden geĆÆdentificeerd, omdat zij bedolven werden door het puin.
Simonides liep in gedachten langs de tafels. Hij kon zich herinneren wie waar zat. Daardoor kon hij de namen van alle gasten benoemen.

Om Griekse redenaars te helpen bij het onthouden van de belangrijkste punten van hun redevoeringen werd gebruikgemaakt van Simonidesā€™ ervaring. Neem in gedachten een bestaande ruimte voor u (kamer, tuin, keuken enz.). Maak desnoods een plattegrond van de ruimte op papier (bovenaanzicht). Koppel nu in gedachten alle informatie die u wilt onthouden aan een van de plaatsen in deze ruimte. Bv.: de som 4 Ɨ 5 = 20 ziet u in gedachten op uw bank zitten. Het Franse woordje la vache = de koe stelt u zich voor op het fornuis. Combineer dus de plaats met de informatie.
Om de informatie later weer op te roepen hoeft u alleen maar in gedachten de ruimte weer te doorlopen. U ziet de koe op het fornuis en de som op de bank weer terug.

Beeld en BodyĀ®

Bij Beeld en BodyĀ® maakt u geen wandeling door uw kamer, huis of tuinā€¦ Nee, u wandelt door uw eigen lichaam tijdens het leren. U geeft nieuwe informatie (de dingen die u moet onthouden) een plaats in uw lichaam. U bepaalt zelf welke plaats dat is.

U bedenkt allereerst wat u wilt onthouden. U stelt zich voor welk gevoel u krijgt als u denkt aan datgene wat u moet onthouden. Daarna stelt u zich voor welke kleur u het geeft. Daarna maakt u er in gedachten een beeld, een foto van. Hoe opvallender u het maakt in uw gedachten, hoe beter u het onthoudt. Tot slot geeft u het in gedachten een plekje in uw lichaam. Als u dan later weer aan dat lichaamsdeel denkt, komt het te onthouden onderdeel vanzelf uit uw geheugen naar voren. U kunt zo trouwens ook lijstjes met nieuwe informatie aan een lichaamsdeel verbinden.

Alles op een rijtje:

geef de te onthouden informatie een kleur;
geef de te onthouden informatie een bijpassend gevoel of emotie;
maak er een opvallend beeld bij. (Dit kan ook letterlijk door kleien, tekenen enz.);
doe je ogen dicht en stel je alles bij elkaar voor (de kleur, het gevoel en de informatie);
geef dit beeld een plaats in je lichaam;
zie en voel in gedachten hoe de informatie daar vastzit… voor altijd.

Bij de Beeld en BodyĀ®-geheugentechniek bent u de baas! U mag steeds kleur, gevoel en de plaats in uw lichaam bepalen. Alles wat u bedenkt, is goed. Hoe gekker, hoe beter de informatie in juwe geheugen komt. Natuurlijk doet u dit alles alleen bij zaken die u echt niet kunt onthouden, die ene som, formule of dat ene woordje. Anders loopt uw lichaam over van informatie.

Reacties

Paula Timmermans: “Na het lezen van uw artikel “Verras het brein” vroeg ik mij af of de beschreven werkwijzen toegepast kunnen worden bij een leerling die onlangs een cogmed training volgde in Nijmegen (Beter Brein).”

Mieke Beerten: “Ik las het artikel “Verras het Brein” en dan de manieren om het onthouden van gegevens te ondersteunen met: beelden maken in je hoofd of letterlijk tekenen, kleuren erbij bedenken etc. Voeg ook nog een fysieke beweging toe: stop informatie in een denkbeeldige map, met een bijzondere kleur, doe je ogen erbij dicht en klap er tegelijk eens bij in de handen! Goed voor kinderen die tactiel zijn ingesteld. Dit is een manier van werken vanuit de NLP-methode.”