Talentenklassen in het basisonderwijs… Het idee hiervoor is afkomstig van ontwerpbureau De Educatieve Stad uit Krommenie en is bedoeld om kinderen een jaar lang intensief bezig te laten zijn met een bepaald vak. In ons geval zijn dat de vakken taal, techniek of muziek. De lessen krijgen de kinderen van echte “meesters in het vak”.
Natuurlijk streven we naar een verhoging van het vakinhoudelijke niveau. Maar het werken in de talentenklas heeft invloed op de gehele vorming, op de totale ontwikkeling van een kind. Talentenklassen zijn bedoeld voor groep 7-8 van de basisschool. In dit artikel treft u de achtergronden van het idee van de talentenklas aan. En ik doe verslag van mijn eigen ervaringen met de talentenklas taal. Deze taalklas maakte het kooktijdschrift Kook maar lekker mee!, het smakelijkste tijdschrift van de Amsterdamse Baarsjes!
Lees ook de uitbreiding
Bij dit artikel hoort een online uitbreiding. Klik hier om het artikel te lezen.
Achtergronden van de talentenklas
Voor ieder kind
De talentenklassen, die we op verschillende scholen zijn gestart, zijn voortgevloeid uit de actuele vraag hoe talent bij kinderen ontwikkeld en gestimuleerd kan worden. Anders dan wellicht de naam doet vermoeden, gaat iedere talentenklas ervan uit, dat elk kind ergens goed in kan worden, als het maar wordt uitgedaagd en hulp krijgt van volwassenen, die kennis van zaken hebben. Van echte “meesters in het vak” dus.
De talentenklassen richten zich dus niet specifiek op hoogbegaafde kinderen, alhoewel ook zij natuurlijk worden aangesproken op hun capaciteiten. In de talentenklas kan ieder kind zijn/haar eigen sterke kanten verder ontwikkelen. Dat is goed voor het zelfbeeld, het zelfvertrouwen, de beroepskeuze en de vrijetijdsbesteding.
Rijk en veelzijdig werkproces
Talent is een bijzonder leervermogen. Als iiand een muzikaal talent heeft of talig heel sterk is, dan valt dat meestal wel op. Maar als een kind goed kan organiseren, graag anderen helpt of een goede planner is? Die talenten vallen doorgaans minder op of krijgen minder aandacht dan wanneer je bijvoorbeeld goed kunt tekenen of blokfluit spelen.
In de talentenklas krijgt ieder talent de kans om zich te laten zien en zich verder te ontwikkelen, doordat de kinderen met de klas toewerken naar een concreet eindproduct. Dit product heeft een rijke en veelzijdige invulling, waardoor ieders talenten van waarde zijn. Ieder kind levert een bijdrage en ieder kind is in het proces van belang.
Talentontwikkeling binnen de talentenklas betekent: toewerken naar een steeds hoger niveau. De kinderen leren door motivatie en door de wil om iets te bereiken.
De talentenklas in de praktijk
Breed en veelzijdig beeld
Iedere donderdagmiddag van 13 – 15 uur gaan de kinderen van groep 7/8 van de Dr. De Visserschool in Amsterdam naar de talentenklas van hun keuze. Op deze school kunnen kinderen kiezen tussen een tijdschrift maken, gitaar leren spelen of de techniekklas, waar een decor van Amsterdamse huizen het eindwerkstuk vormt.
De kinderen besteden een middag per week aan de talentenklas van hun keuze. En dat doen ze dan een jaar lang. De lessen worden gegeven door echte “meesters in het vak”. Bij techniek krijgen de kinderen bijvoorbeeld les van een interieurbouwer.
We vinden de binding met de praktijk essentieel voor de motivatie. Bovendien is die binding van belang, omdat een kind deel uitmaakt van de maatschappij. De school is geen geïsoleerd eiland. Door de talentenklas krijgen de kinderen, van wie de ouders vaak van niet-Nederlandse afkomst zijn, een breed en veelzijdig beeld van de maatschappij. We gaan bij bedrijven op bezoek, we halen mensen in de klas, enzovoort.
Van motivatiebrief tot plaatsing
Nadat we de kinderen hebben geïnformeerd over de verschillende talentenklassen, schrijven ze in septiber een motivatiebrief voor de talentenklas van hun keuze. Daarna volgt nog een sollicitatiegesprek, waarna de definitieve plaatsing plaatsvindt voor de rest van het schooljaar. De kinderen moeten hun keuze écht goed kunnen motiveren. Want ze zitten er immers een jaar lang aan “vast”. Met behulp van subsidie kunnen we het project voor langere tijd financieren.
Talentenklas taal
Kooktijdschrift
Ik ga nu verder met de beschrijving van de talentenklas taal op de Dr. De Visserschool in Amsterdam. In deze taalklas gaan we een kooktijdschrift maken, met als thema: Feestrecepten. De kinderen gaan familieleden interviewen over bekende familierecepten, die bij ieder feest weer worden gebruikt. De ouders van de kinderen komen uit een heleboel verschillende landen, dus dat staat garant voor een grote diversiteit, een scala aan recepten. Uiteindelijk willen we dan vóór de kerst “het smakelijkste tijdschrift van de Amsterdamse Baarsjes”, met allerlei feestrecepten, in de buurtwinkels hebben liggen.
Bekend worden met begrippen en technieken
Om de kinderen met het begrip tijdschrift bekend te maken, gaan we tijdens de eerste les eerst maar eens veel tijdschriften lezen en bekijken! Zo leren kinderen de verschillende soorten tijdschriften kennen. Ze zien covers, rubrieken en advertenties. Samen bekijken we eens grondig hoe enkele artikelen in elkaar steken (opmaak, opbouw, structuur, taalgebruik, stijl en gebruik van beeldmateriaal). We bekijken een colofon. Enzovoort.
In de derde les zullen we op bezoek gaan bij de redactie van VT Wonen. Dus in de tweede les ga ik met de kinderen dit bezoek voorbereiden. Ik vertel de kinderen over interviewtechnieken en het verschil tussen open vragen en gesloten vragen. We werken meteen ook aan uitbreiding van de woordenschat, doordat ieder kind een woordenboekje gaat aanleggen. Daarin komen nieuwe woorden te staan, met de uitleg erachter. Dezelfde woorden komen ook nog eens op een groot vel papier in de klas te hangen.
Bezoek aan een redactie
Voor ons bezoek aan VT Wonen bedenkt ieder kind een vraag, om tijdens het redactiebezoek te stellen. De inhoud voor het eerste artikel is alvast binnen! Een collega gaat mee om een paar mooie foto’s van het bezoek te maken.
De kinderen zijn tijdens het redactiebezoek echt onder de indruk. Ze zien dat het maken van een tijdschrift of een boek dus écht gespecialiseerd werk is. Het mooie van de talentenklas is, dat we kijkjes gaan nemen in de maatschappij. (Of de maatschappij wordt naar de school toe gehaald.) Want juist het contact met buiten zorgt ervoor, dat de lesstof voor de kinderen écht gaat leven!
Interview- en ontwerpopdracht
Vóór de herfstvakantie geef ik de kinderen een interviewopdracht mee: ga een familielid interviewen over een gerecht, dat wordt bereid met bepaalde feesten. De kinderen schrijven het recept (ingrediënten en de bereidingswijze) op en interviewen de maker.
Verder vraag ik de kinderen na te denken over een naam voor ons tijdschrift. Ik geef ze een lege voorkant mee, waarop ze de titel mogen schrijven (of tekenen) en een voorpagina (omslag, cover) voor hun tijdschrift mogen ontwerpen.
De eerstvolgende les na de herfstvakantie gaan we de interviews in een tekstbestand op de computer zetten. De kinderen gaan vervolgens in tweetallen elkaars interview lezen en voorzien van tips op het gebied van tekstopbouw, zinsbouw, woordkeuze en natuurlijk spelling.
Tot slot houden we een verkiezing van de beste titel voor het tijdschrift. Het wordt: Kook maar lekker mee!, van Manisha. Anifa’s ideeën voor de vormgeving van de voorpagina houden we in gedachten voor als de vormgever op bezoek komt.
Kleurgebruik en sfeer
Een week later zal de les in het teken staan van fotograferen. We zullen dan foto’s gaan maken van de gerechten, waarover de kinderen hebben geschreven. Ik spreek met de kinderen af dat ze hun gerechten kant-en-klaar mee naar school zullen brengen. Na afloop van de fotoshoot zullen we dan de gerechten gaan proeven. Want we moeten natuurlijk wél weten of ze lekker zijn!
Ik praat met de kinderen over kleurgebruik en vormgeving. En we maken een zogenoemd moodboard (een groot bord, waarop kleurgebruik en sfeer van het blad tot uitdrukking zijn gebracht), zoals we bij VT Wonen hebben gezien.
Fotosessie
Thuis op zolder zoek ik tussen mijn kerstspullen naar geschikte materialen voor de foto. Het is wél een gek idee om begin november al met je hoofd in kerstsferen te zitten. Maar het moet, want het kooktijdschrift moet vóór de kerst verschijnen!
De volgende middag staat er een prachtige kersttafel in de klas, met heerlijke gerechten erop. Ieder kind mag zijn/haar gerecht zo mooi mogelijk versieren met de kerstattributen. Daarna worden alle (versierde) gerechten gefotografeerd. En als van alle gerechten een foto is giaakt, is het tijd om te proeven! Er is zo veel te eten, dat mijn collega’s en de kinderen van de gitaar- en de techniekklas ook mee kunnen genieten!
Les grammatica
Vorige week heb ik alle ingeleverde recepten en interviews mee naar huis genomen, om een inventarisatie te maken van de spelling- en grammaticaproblien. “Hun hebben…” en “Hij heb meer als mij…” hoor en lees ik vaak en vormen prima aanknopingspunten voor een lesje grammatica.
Ik geef de kinderen een katern voor spelling en grammatica, waarin hun specifieke taalproblemen een plek krijgen, met heldere uitleg en oefeningen. Vóór op het katern komt het toepasselijke gedicht Dictees van Willem Wilmink te staan:
Dictees
(Uit: Als je goed om je heen kijkt zie je dat alles gekleurd is. Gedichten voor kinderen van alle leeftijden, gekozen door Tine van Buul en Bianca Stigter, Querido Kinderboek, Amsterdam/Antwerpen, 2001.)
Deze ene les grammatica is natuurlijk niet afdoende. De onderwerpen wil ik regelmatig terug laten komen, ook in spelvorm.
Marketingplan
Na onze proeverij is het zaak om de marketing op poten te zetten: welke winkel wil een advertentie in ons blad plaatsen? Er moet immers geld binnenkomen, om het tijdschrift (deels) te kunnen bekostigen. Verder mogen we met de opbrengst van de advertentieverkoop iets moois aanschaffen voor de school.
Het moet gezegd: aanvankelijk twijfelde ik nog of ik een middag moest besteden aan het regelen van advertenties. Want ik dacht: is het niet zonde van de tijd? Maar na afloop keek ik met volle tevredenheid terug op de middag met potentiële adverteerders.
Rijke taalsituaties
De gesprekken met de winkeliers blijken onvermoede, rijke taalsituaties op te leveren voor de kinderen. Die moeten in de gesprekken immers helder en beknopt vertellen waar ze mee bezig zijn. Ze moeten de winkeliers enthousiasmeren. Ze moeten beleefd zijn en correct Nederlands spreken.
Verder geef ik de kinderen formulieren mee, waarop ze de gegevens van de winkeliers goed moeten invullen.
Het gaat de kinderen steeds beter af. Na een aantal winkels wordt mij vriendelijk doch dringend verzocht om buiten te blijven staan. Ze willen het zélf doen! Na ruim een uur komen we met zestien verkochte advertenties terug in de klas. Een prachtig resultaat! Samen met de artikelen, die de kinderen hebben geschreven, begint ons blad zich al aardig te vullen.
Vormgever
Tijd om de vormgever op bezoek te vragen! Die komt in de klas over zijn werk vertellen. Hij laat de kinderen dingen zien, die hij heeft gedaan. Ook laat hij zien wat verschillende lettertypes doen met een tekst.
Hij overlegt met de kinderen over de vormgeving van hun kooktijdschrift. En aan het eind van de les niet hij de teksten en het beeldmateriaal van de kinderen mee.
Voor de kinderen is hun werk nu even buiten beeld. Ik heb met de vormgever afgesproken, dat hij af en toe een deel van het materiaal naar ons mailt. Dan kan ik de kinderen laten zien hoe het tijdschrift “groeit”, zodat ze de binding ermee behouden.
Gedichtensloof
We hebben nog twee lessen tot aan de presentatie op het kerstfeest. In die twee lessen richt ik mij op de presentatie van het tijdschrift. Enkele weken geleden heb ik de kinderen al een lap stof mee naar huis gegeven, om thuis een sloof (lang schort) te maken.
Tijdens de op een na laatste les heb ik een gedichtencircuit opgezet, waarin de kinderen niet alleen leren wat elfjes zijn, maar ook leren wat een haiku of een kwatrijn is. Alle gedichten die ze maken, moeten natuurlijk over eten gaan. In de laatste les van de tijdschriftperiode mogen alle kinderen met textielstiften hun mooiste gedicht op de sloof schrijven. De kinderen dragen hun schort tijdens de presentatie.
Uitverkocht!
Het tijdschrift is klaar, als we kerst vieren op school. De kinderen lopen rond, zo trots als een pauw! Het is een écht, professioneel tijdschrift geworden. Ouders kopen grif een exemplaar. En de omzet begint te groeien.
De volgende dag brengen de kinderen het tijdschrift naar de buurtwinkels voor de verkoop. Het moet de klanten inspireren bij het bereiden van het kerstmaal. Maar ook kan het bij andere feesten worden gebruikt, waar lekkere gerechten worden gepresenteerd.
Als we na de kerstvakantie alliaal weer op school komen, hebben we heuglijk nieuws: het tijdschrift, met een oplage van 250 exemplaren, is helemaal uitverkocht! Tijdens de kerstviering hebben de kinderen al veel exiplaren verkocht aan hun ouders. Maar ook in de buurtwinkels waren klanten erg nieuwsgierig naar het kooktijdschrift. Volgend jaar kunnen we de oplage dus zeker verhogen!
Aanzet tot de volgende productie
De eerste les in het nieuwe jaar gebruik ik om met de kinderen terug te kijken op de afgelopen periode. (Wat heb je geleerd? Wat ging er goed? En wat moeten we volgend jaar anders doen?) We tellen de totaalopbrengst (wat weer een mooie rekenoefening oplevert) en overhandigen het bedrag aan de directeur van de school. De kinderen willen graag dat het geld besteed zal worden aan iets moois, liefst iets als blijvende herinnering, voor de school.
Tot slot geef ik tijdens deze les al een aanzet voor het volgende product van de talentenklas taal: het jubileumboekje van de school, die dit jaar tachtig jaar bestaat!
Waarom een talentenklas, met taal als uitgangspunt?
Op alle basisscholen is taal een belangrijk onderwerp. En dat is ook niet verwonderlijk, want taal is immers de “smeerolie” van onze maatschappij. Overal wordt taal gebruikt om kennis over te dragen en te verwerken. Een goede taalbeheersing is daarom van het grootste belang voor succes op school en toekomstkansen voor kinderen.
Taal heeft ook een belangrijke sociale functie. Kinderen dienen hun taalvaardigheid te ontwikkelen, omdat ze die nu en straks in de maatschappij hard nodig hebben. Dat houdt onder meer in, dat het onderwijs waar mogelijk uitgaat van levensechte situaties.
Door het maken van het tijdschrift gebruiken de kinderen alle aspecten van taal: natuurlijk het schrijven en het lezen, maar zeker ook het spreken en het luisteren. Bovendien is er veel aandacht voor het uitbreiden van de woordenschat.
Tot slot
Naast de vakinhoudelijke aspecten, die in dit artikel zijn genoemid, heb ik ook gemerkt, dat de kinderen door de talentenklas in aanraking komen met een wereld, die ze anders nooit hadden leren kennen. Ze zien wat er allemaal mogelijk is en wat ze zélf misschien later ook zouden kunnen gaan doen.
Ik hoop, dat ik u met dit artikel enthousiast heb gemaakt voor talentenklassen, zodat u en uw kinderen de blik op de maatschappij en de wereld kunnen gaan verruimen. Want talentenklassen zorgen voor een weidse blik op de toekomst!
Succes!
Meer informatie
• Meer informatie over de talentenklas is te vinden in: Piet Conijn, Ons kind heeft talent. Talentontwikkeling op school, Uitgeverij De Akelei, Krommenie, 2009. (ISBN 978907 4043 601.)
• Zie ook de website: www.detalentenkring.nl.
