Eigenlijk is er op het gebied van ICT iets geks aan de hand op de meeste basisscholen. Leerkrachten sturen elkaar e-mailberichten over vergaderpunten, gaan op zoek naar lesmateriaal door te googlen op internet of verkopen tweedehands spullen via eBay. Maar tijdens de lessen gaan gewoon de boeken open en staan de computers werkloos achter in de klas. Want die worden vaak alleen maar gebruikt om spelletjes op te doen. In zo’n geval kan podcasten – als ICT-werkvorm – nieuwe mogelijkheden creëren. Daar gaat dit artikel over.

Bestanden

Klik op de naam van het bestand om het te openen.

Uitbreidingen

ICT in samenleving en basisonderwijs

Kinderen doen thuis veel meer met de computer dan op school. Ze msn’en, spelen games en downloaden muziek voor hun MP3-speler. Wat is er toch aan de hand met het vakgebied ICT binnen het basisonderwijs?
Een goede leerkracht is toch voortdurend bezig om bij te blijven in zijn (of haar) vakgebied? En een goede leerkracht wil toch ook voeling blijven houden met wat er bij kinderen leeft? Op het gebied van rekenen, taal en de overige vakken, die door iedereen gegeven moeten worden, is bijblijven redelijk eenvoudig. En dat is ook zichtbaar. Maar op het gebied van ICT ligt dit vaak toch wat moeilijker.
Niet alle leerkrachten zijn gecharmeerd van ICT. En sommige leerkrachten vinden het moeilijk om alle ontwikkelingen op dit gebied bij te houden. Vaak omdat ontwikkelingen te snel gaan. Maar ook omdat leerkrachten zelf niet over genoeg kennis en vaardigheden beschikken, om er een interessante les mee te geven.
Het is echter van groot belang dat leerkrachten in het basisonderwijs mee blijven gaan met de ontwikkelingen binnen het vakgebied ICT. Zij leiden een generatie op, die deze vaardigheden nodig heeft in de maatschappij van straks. Als ICT niet geïntegreerd wordt in het onderwijs, dan krijgen de kinderen een achterstand.

Uitdagende leeromgeving

Om een stap in de goede richting te maken, kunt u gaan podcasten. In het basisonderwijs is dit een nieuwe en leuke manier om als leerkracht bij te blijven met ICT én de leerlingen tegelijkertijd een uitdagende leeromgeving aan te bieden. Het geeft een nieuwe dimensie aan uw onderwijs. En het is niet moeilijk, als u de vaardigheden eenmaal onder de knie hebt. Podcasting biedt een scala aan mogelijkheden:
– Door podcasting worden leerlingen uitgedaagd om te leren communiceren, om bezig te zijn met vernieuwend taalonderwijs.
– Doordat leerlingen zelf podcasts leren te vervaardigen, leren ze om informatie te verwerken.
– Leerlingen kunnen zelfgemaakt werk presenteren.
– Ook kunnen gegeven lessen worden opgenomen, zodat die later herhaald kunnen worden of kunnen worden gebruikt voor onderwijs op afstand.
– En activiteiten die op school plaatsvinden, kunnen worden gepresenteerd aan de buitenwereld.
Maar dat begrip podcasten…Wat is het nu precies? En wat kun je ermee in het basisonderwijs? Om antwoord te geven op deze vragen én om leerkrachten in het basisonderwijs uit te dagen om óók te gaan podcasten, heb ik dit artikel geschreven.

Wat is podcasting?

Een podcast is een audiobestand, dat via internet gedeeld wordt. De term podcasting is een samentrekking van iPod (de draagbare MP3-speler van Apple) en broadcasting (uitzenden). Een podcast wordt grofweg in drie stappen gemaakt: opnemen, monteren en publiceren.
Wikipedia omschrijft podcasting als: een systeem, waarin podcasters audiobestanden (zoals MP3) met discussies, radioshows, muziekprogramma’s, enzovoort beschikbaar stellen via internet.

Wat voegt podcasten toe?

Taalvaardigheden

Door middel van podcasting zijn kinderen op diverse manieren bezig met het toepassen van taalvaardigheden. Alleen gebeurt dat dan niet op de manier van de huidige taalmethodes.
U leert het kind bijvoorbeeld aan hoe het een interview moet afnemen en hoe het dit geleerde kan toepassen in de praktijk. Bovendien leert u het kind aan – als extra uitdaging – hoe het dit interview kan opnemen en thuis kan laten horen! Kan het vernieuwender?

Mogelijkheden

Ik noem een aantal belangrijke mogelijkheden van podcasten:
– De inhoud van podcasts en weblogs (klassenpagina’s) sluiten aan bij de belevingswereld van kinderen. U kunt deze interactieve middelen dus gebruiken om verslag uit te brengen van alle grote en kleine gebeurtenissen in de klas en daarbuiten.
– Ook het plaatsen van allerlei interessante informatie in verband met de lessen behoort tot de mogelijkheden.
– Podcasten is een manier om heel dicht bij de buitenwereld te komen, door materiaal op te nemen voor (en te laten horen aan) die buitenwereld.
– De kinderen zullen veel nieuwe vaardigheden leren. Samenwerken, taken verdelen, zelf verantwoordelijk zijn voor dure spullen en andere (minder ervaren) kinderen helpen… Het zijn nog maar enkele mogelijkheden.
– Kinderen zullen hun eigen grenzen overschrijden, door op mensen af te stappen en te vragen of ze een interview mogen afnemen. Ze zullen hierdoor meer zelfvertrouwen krijgen.
– Spelenderwijs – maar tegelijkertijd heel serieus – zullen ze leren hoe montagesoftware werkt en zullen ze zich veel computervaardigheden eigen gaan maken.

Hoe kunt u podcasting gebruiken?

Podcasting kan op verschillende manieren worden vormgegeven binnen het onderwijs. Te denken valt hierbij aan de volgende zaken:
– Een verhaal over een bepaald onderwerp maken.
– Het delen van ervaringen.
– Verslagen van activiteiten maken.
– Een verslag geven van een werkstuk of een spreekbeurt.
– Het houden van interviews.
– Samenvattingen maken van activiteiten binnen de school.
– Het opnemen van lessen.
– Het maken van digitale prentenboeken (voor bijvoorbeeld kleuters).
– Het maken van een hoorspel.
– Het maken van een quiz.
– Dicteewoorden inspreken.
– Een moppenboek maken.
– Van een boekles een podcastles maken.
– Gedichtjes voordragen (voor bijvoorbeeld Moederdag of Vaderdag).
– Verslagen van feesten maken.
– Het zingen van aangeleerde liedjes. Enzovoort.

Podcasting in mijn eigen praktijk

Keuzes

Een bezoekje aan een drukkerij, een interview met de burgemeester van het dorp Borne, een interview met een castlid van de Twentse soap Von jonge leu en oale groond, het opnemen van een les (live!) over neologismen, het inzingen van liedjes, het inspreken van zelfbedachte elfjes, het vertellen van een zelfgeschreven broodjeaapverhaal… Het zijn zomaar wat voorbeelden van podcasts, die mijn leerlingen hebben gemaakt.
Het zijn keuzes voor podcastonderwerpen, die niet altijd zomaar, zonder aanleiding zijn ontstaan. Vaak zijn ze ontstaan als verwerking van een les. Bijvoorbeeld over het onderwerp Beroepen. Omgevingsonderwijs kan door podcasten op deze manier mede worden vormgegeven.

Spelenderwijs en superserieus

Mijn leerlingen zijn door het podcasten veranderd in échte journalisten. Ze zijn nieuwsgierig geworden en niet meer bang om af te stappen op “vreemde” mensen. Ze hebben hun verlegenheid overwonnen en durven mensen nu aan te kijken tijdens een interview. Ook denken ze bij ieder interview na of ze een geïnterviewde moeten aanspreken met “u” of met “jij”.
Leuk zijn de uitspraken van twee van mijn leerlingen, waarin duidelijk te lezen valt wat ze bijvoorbeeld hebben geleerd van het podcasten.
Mart: “Vragen waarop je niet met ja of nee kunt antwoorden, zijn de beste vragen.”
Stijn vertelt na een interview met een groepje kleuters over de nieuwe inrichting van het schoolplein: “Kleuters zeggen vaak eerst alleen maar dat ze iets “leuk” vinden. Dan moet je doorvragen wat ze dan precies leuk vinden. En waarom. Dan krijg je betere antwoorden.”
De kinderen van mijn groep vinden het fantastisch om podcasts te maken. De techniek hadden ze snel in de vingers. Spelenderwijs, maar tegelijkertijd ook superserieus, hebben ze het podcasten ontdekt.

Welke doelen zijn te bereiken?

Podcasten past binnen de kerndoelen uit de leergebieden Nederlands, Mens en Samenleving en Kunstzinnige Oriëntatie. Door middel van podcasting zijn in het basisonderwijs de volgende doelen te bereiken:
– De leerlingen leren informatie te verwerven uit gespro­ken taal. Ze leren tevens die informatie (mondeling of schriftelijk) gestructureerd weer te geven.
– De leerlingen leren zich naar vorm en inhoud uit te drukken bij het geven én vragen van informatie, het uit­brengen van verslag, het geven van uitleg, het instrue­ren en het discussiëren.
– De leerlingen leren informatie te beoordelen in discus­sies en in gesprekken die informatief of opiniërend van karakter zijn en leren met argumenten te reageren.
– De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van voor hen bestemde verhalen, gedichten en informa­tieve teksten.
– De leerlingen leren bij de doelen onder mondeling taalonderwijs en schriftelijk taalonderwijs strategieën te her­kennen, te verwoorden, te gebruiken en te beoordelen.
– De leerlingen leren zich redzaam te gedragen in sociaal opzicht, als deelnemer en als consument.
– De leerlingen leren zich te gedragen vanuit respect voor algemeen aanvaarde waarden en normen.
– De leerlingen leren beelden, taal, muziek, spel en be­weging te gebruiken, om er gevoelens en ervaringen mee uit te drukken en om er mee te communiceren.
– De leerlingen leren op eigen werk en dat van anderen te reflecteren.

Hoe start u met podcasten?

Om een podcast te kunnen maken, zijn de volgende zaken nodig:
– een computer;
– een microfoon (of voicerecorder);
– opnamesoftware (bijvoorbeeld Audacity);
– een internetverbinding;
– (rechtenvrije) achtergrondmuziek;
– een website (of een weblog).

Hoe maakt u een podcast?

In het kort gaat het maken van een podcast als volgt:
– Er wordt een draaiboek gemaakt.
– Vervolgens wordt er opgenomen. En het opgenomen geluidsbestand zal worden bewerkt. Software voor geluidsbewerking bestaat er in alle soorten en maten en met alle mogelijke prijskaartjes. Maar met het gratis programma Audacity beschikt u over alle tools, die nodig zijn voor het maken en bewerken van een opname.
– Als de opname als MP3 gereed is gemaakt, zal het op het internet moeten komen te staan. Anders kunnen anderen de opname niet downloaden. Hiervoor zijn zogenoemde feeds nodig.

Nota bene. In het korte bestek van dit bladartikel is het niet mogelijk om alle technische details uitgebreid aan de orde te laten komen. Daarom zullen bij deze en de twee volgende afleveringen (februari, maart en april 2009) van deze site internetuitbreidingen bij dit artikel worden opgenomen. Daarin zal uitgebreider worden ingegaan op het maken van een podcast. En ook zal worden uitgelegd hoe het allemaal in zijn werk gaat met een opname.

Over welke vaardigheden moeten leerkrachten beschikken?

Het is verstandig om u goed voor te bereiden op het maken van podcasts. De hierna genoemde vaardigheden zijn belangrijk. Die vaardigheden zult u zich eigen moeten maken, voordat u aan het maken van podcasts kunt beginnen. En hoe snel dit gaat, is natuurlijk per persoon verschillend. Benodigde vaardigheden:
– U moet podcasts leren inzetten als educatief materiaal.
– U moet zich inlezen op het maken van feeds (zowel technisch als organisatorisch).
– Via het starterspakket Podcasten (van Open Source en Standaarden in het Onderwijs) moet u leren om zelf een opname te maken en om die opname te verwerken tot een feed, zodat anderen de podcast kunnen downloaden.
– U moet kunnen werken met opnameapparatuur (voicerecorders).
– U moet open source-software kunnen downloaden en die laten installeren op computers door de systeembeheerder.
– U moet leren om podcasts te monteren in een bewerkingsprogramma (zoals Audacity).
– U moet weten wat RSS-feeds zijn.
– U moet audiobestanden online kunnen krijgen.
– U moet een klassenpagina (of weblog) kunnen maken én onderhouden.
– U moet de leeromgeving zó kunnen organiseren, dat de kinderen voldoende begeleiding krijgen om de opdrachten uit te kunnen voeren.

Over welke vaardigheden moeten kinderen beschikken?

Natuurlijk zullen ook de leerlingen over een aantal vaardigheden moeten beschikken om te kunnen gaan podcasten.
Benodigde vaardigheden:
– Leerlingen moeten elkaar kunnen helpen.
– Ze moeten vragen kunnen stellen aan elkaar.
– Ze moeten in staat zijn om samen oplossingen voor problemen te zoeken.
– Ze moeten zelfstandig naslagwerken kunnen gebruiken, om informatie op te zoeken over eventuele onderwerpen.
– Ze moeten zelf oplossingen kunnen bedenken bij het werken.
– Ze moeten kunnen werken volgens een stappenplan.
– Ze moeten in staat zijn om dingen te plannen.
– Ze moeten zelfstandig kunnen werken.
Als al deze vaardigheden worden beheerst, ligt podcasten binnen handbereik. Het zal dan een uitdaging gaan worden om het podcasten te gaan toepassen in uw onderwijs!

Conclusies

Alles overziend, kan ik met betrekking tot podcasting tot de volgende conclusies komen:
– Podcasten is makkelijk toepasbaar binnen het basisonderwijs. De activiteiten zijn goed te integreren en de resultaten mogen er wezen.
– Podcasten sluit niet alleen goed aan bij de kerndoelen, maar er zijn ook veel vakoverstijgende doelen mee te behalen.
– Podcasten is een nieuwe manier om met elkaar te kunnen communiceren én om met vernieuwend taalonderwijs bezig te zijn.

Tot slot

Ik hoop dat ik door dit artikel toch zeker een aantal mensen enthousiast heb gemaakt om podcasten toe te gaan passen in het basisonderwijs. In een drietal internetextensies zal ik de komende maanden dieper ingaan op de materie. Stappenplannen, lesideeën en handleidingen zullen het voor u als leerkracht gemakkelijker en aantrekkelijker maken om te gaan podcasten binnen uw onderwijs!

Ik wens u veel succes!