Optimaal zicht op spelling

Vaardigheidsniveaus 1 t/m 5 en A t/m E

Alle toetsen in het Cito Volgsysteem primair onderwijs zijn genormeerd. Deze normen zijn bedoeld om de vaardigheid van leerlingen te vergelijken met die van andere leerlingen in eenzelfde jaargroep.
In normeringsonderzoeken maakt een representatieve groep leerlingen een toets die voor hun jaargroep bedoeld is, bijvoorbeeld de toets Spelling voor medio groep 6. Op basis van de prestaties van deze leerlingen maken we een indeling in niveaugroepen: de vaardigheidsniveaus. Cito hanteert twee verschillende soorten niveau-indelingen:
– een indeling in niveaus I tot en met V;
– een indeling in niveaus A tot en met E.

In figuur 1 ziet u hoe de verdeling over de niveaugroepen er in beide indelingen uitziet. De niveaugroepen in de figuur geven aan hoe een leerling het doet ten opzichte van een landelijke steekproef van leerlingen. Bijvoorbeeld: als een leerling aan het eind van groep 4 op de toets Spelling het vaardigheidsniveau I behaalt, dan betekent dit dat deze leerling op dat tijdstip tot de 20 procent leerlingen hoogst scorende leerlingen behoort wat betreft zijn spellingvaardigheid.

Oorspronkelijk was er alleen een indeling in A t/m E. Doordat vaardigheidsniveau A en vaardigheidsniveau B samen 50% van de leerlingen betreffen, betekent een vaardigheidsniveau C dat de leerling een beneden gemiddelde score heeft. C is dus weliswaar de middelste letter, maar dit betekent niet dat de leerling gemiddeld scoort.
De indeling in I t/m V heeft wél een duidelijke gemiddelde groep leerlingen doordat elke groep uit 20% leerlingen bestaat. Om aan te kunnen geven of een leerling tot de 10% leerlingen met de laagste score (de ‘oude’ E-leerlingen) behoort, is in grafieken bij niveau V een stippellijntje ingetekend. Scoort de leerling beneden deze stippellijn? Dan krijgt de leerling het vaardigheidsniveau V-, zo weet u dat de leerling tot de 10% leerlingen met de laagste score behoort. Bij vaardigheidsniveau I, wordt door I+ aangegeven dat een leerling tot de 10% leerlingen met de hoogste score behoort.

Met het computerprogramma LOVS kunt u een foutenanalyse maken. Om dit te kunnen doen moet de computer uiteraard ‘weten’ welke antwoorden de leerling heeft gegeven. Wanneer de leerling de toets digitaal heeft gemaakt, worden de antwoorden automatisch opgeslagen in het computerprogramma. Wanneer de leerling de toets op papier heeft gemaakt, kunt u via de invoermethode ‘foute antwoorden’ de fout gespelde antwoorden van de leerling intypen.

In de foutenanalyse, zoals in het voorbeeld, staat voor alle leerlingen van een groep per categorie het percentage foute antwoorden. Als 50% of meer van de woorden uit een categorie fout zijn gespeld, kleurt het getal rood. Dit is een signaal dat de leerling deze categorie mogelijk onvoldoende beheerst.

Wanneer de leerling meer dan 50% fout (categoriefouten en andere fouten samen) heeft maar minder dan 50% categoriefouten heeft gemaakt, kleuren de percentages bij de betreffende categorie oranje. Dit is een signaal dat de leerling bij de woorden uit de categorie weliswaar veel fouten gemaakt heeft, maar dat het probleem mogelijk niet verklaard kan worden door het onvoldoende beheersen van de betreffende categorie.

Bij een leerling die veel andere fouten maakt, kan er bijvoorbeeld ook sprake zijn van een werkhoudingsprobleem. U kunt de aard van de fouten nader onderzoeken door de rapportage ‘Antwoordenoverzicht leerling’ op te vragen in het computerprogramma LOVS: U krijgt dan een overzicht van de ingetikte foute antwoorden van een leerling.