Pim is een vrolijke, leergierige en sociale jongen. Hij gaat iedere dag met plezier naar school en komt dagelijks vol enthousiasme weer thuis. Maar door een chronische ziekte loopt Pim tegen heel wat obstakels aan. Pim heeft Cystic Fibrosis (CF), oftewel taaislijmziekte.

Voordat hij naar school gaat, moet hij medicatie sprayen, oefeningen doen, eten en pillen slikken. Dan pas kan hij weg van huis. Pim gaat voor een jaarlijkse controle naar het ziekenhuis en moet tot zijn grote teleurstelling opgenomen worden. Zijn longen hebben weer extra hulp nodig. En daarbij is een zware medicijnkuur noodzakelijk. Wat nu? Hoe moet dat met school?

Lees ook de uitbreiding

Bij dit artikel hoort een online uitbreiding.

Vooraf

WERKDRUK
Er wordt tegenwoordig veel van een leerkracht verwacht. Een perfecte overdracht van de lesstof, een goed klassenmanagement, het zo efficiĆ«nt mogelijk omgaan met de beschikbare tijd, het creĆ«ren van een goed pedagogisch klimaat en nog veel meer. Bovendien wordt in het kader van Passend Onderwijs het takenpakket nog uitgebreid. Voor elk kind moet er onderwijs zijn, dat aansluit bij zijn/haar mogelijkheden. MĆ©Ć©r zorgleerlingen binnen de reguliere school, in volle klassen…

HULPā€Ø
Dit artikel richt zich op praktische tips om leerlingen, die langdurig ziek zijn, optimaal te kunnen begeleiden. Iedereen, die in de dagelijkse praktijk betrokken is bij zieke leerlingen in het onderwijs, kan een beroep doen op de hulp van Consulenten Onderwijsondersteuning Zieke Leerlingen, werkzaam bij de Universitair Medische Centra of bij de onderwijsadviesbureaus. En aan deze hulp zijn geen kosten verbonden!

PRAKTISCHE TIPS VOOR DE BEGELEIDING VAN EEN ZIEK KIND
1 Overleg met de oudersā€ØWat kan de school doen voor het kind? Wie worden er over de situatie ingelicht? En hoe gebeurt dat?
Vraag naar de verwachtingen van het kind en de ouder(s)/verzorger(s) en kijk of de school hieraan kan voldoen. Spreek af hoe het contact met de klasgenoten gewaarborgd kan blijven. En stel vast wie de vaste contactpersoon binnen de school is gedurende de behandeling.

2 Inzet van extra ondersteuningā€ØIn de wetgeving is helder gesteld, dat scholen zĆ©lf verantwoordelijk zijn voor zieke leerlingen. Ook als die langdurig of frequent afwezig zijn. Het is daarom van belang, dat de hele school ondersteuning biedt in het begeleidingstraject van een langdurig ziekteproces.
Daarnaast kan er ondersteuning worden ingeroepen van een Consulent Onderwijsondersteuning Zieke Leerlingen. En waar nodig kan er een leerlinggebonden financiering (rugzakje) worden aangevraagd. Voor contact met een consulent kunt u terecht op de website van Ziezon (ziezon.nl).

3 Informeer de klasā€ØVoor leerlingen is het belangrijk, dat zij geĆÆnformeerd worden over de impact die een ziekte kan hebben op hun klasgenoot. Enkele zaken zullen zichtbaar zijn, maar andere niet. Het is dus van belang om klasgenoten op de hoogte te brengen van de situatie, zodat zij ook rekening kunnen houden met eventuele beperkingen. Bespreek echter de voor- en nadelen met de zieke leerling zelf en respecteer de keuze die gemaakt wordt.

4 Contact met de leerlingā€ØOp welke wijze blijft het contact in stand? Zorg voor persoonlijke aandacht en betrokkenheid van de klas. Voor het herstel kan dit een gunstige factor vormen. Maar het speelt ook een belangrijke rol in de motivatie van de zieke leerling, om thuis of in het ziekenhuis met schoolwerk bezig te zijn.

5 Aandacht voor broers en zussen
Vaak gaat er wƩl veel aandacht uit naar de zieke leerling zelf, maar worden eventuele broers en/of zussen vergeten. Ook zij worden geconfronteerd met factoren, waar ze geen invloed op hebben. Het gezin wordt opgesplitst bij een ziekenhuisopname. Gevoelens als boosheid en verdriet kunnen van invloed zijn op de schoolprestaties of op het gedrag van een leerling. Houd hier rekening mee.

6 Eisen stellen
Ook een ziek kind is een kind, dat zich moet ontwikkelen. Ook dit kind werkt aan een toekomst. Eisen stellen, afspraken maken en grenzen aangeven horen daarom ook bij het proces van langdurig ziek zijn. Natuurlijk dient u rekening te houden met de omstandigheden. Maar elk kind heeft baat bij duidelijkheid!

BOEKENTIP
Ria Bakker, Janet Bootsma & Mieneke Engwerda, Zorgen over, zorgen voor… De leerling met de chronische of langdurige ziekte. Dit voorlichtingsboekje is ontwikkeld door de Educatieve Voorziening van het UMC Groningen en uitgegeven in samenwerking met Ziezon. U kunt het bestellen via e-mail: ev@wenckebach.umcg.nl.

Een infuus in de klas?

RISICOā€™S
Leerkrachten krijgen steeds vaker het verzoek van ouders om hun kind de door een arts voorgeschreven medicatie toe te dienen. Ook wordt er in toenemende mate werkelijk medisch handelen van leerkrachten gevraagd. Dit terwijl zij daar niet bevoegd voor zijn. Ze zijn er niet voor opgeleid. Dat brengt risicoā€™s met zich mee. Zowel ouders, leerlingen als leerkrachten moeten zich hiervan bewust zijn. Er moet zorgvuldig worden bepaald hoe een kind met een chronische ziekte op een verantwoordelijke manier het best geholpen is.

TIPS
Ik geef u nu enkele tips, om problemen met medicatie en medische handelingen te voorkomen:
Wel of geen protocol
Het is belangrijk om een verpleegkundige of een arts een duidelijk protocol op te laten stellen, in samenspraak met de ouder(s)/verzorger(s) en de school. Het is echter niet voor iedere situatie nodig om een volledig protocol op te stellen:
– Voor het verstrekken van medicijnen is het voldoende om alle afspraken in gezamenlijk overleg op papier te zetten.
– Maar voor het verrichten van handelingen, die voorbehouden zijn aan een arts of een verpleegkundige, is het aan te raden om altijd een protocol op te stellen.
Zorgvuldigheid
Bewaar als leerkracht altijd de medicijnen in de originele verpakking (compleet met bijsluiter), bij voorkeur in een afgesloten kastje of lade.
Aftekenschema
Houd als leerkracht een schema bij voor de medicijnverstrekking en teken elke verstrekking af. ā€ØOuderinstructie
Voor het verstrekken van medicatie kunnen ouders een instructie aan de leerkracht geven.
Bekwaamheidsverklaring
Bij het uitvoeren van medische handelingen dient er voor gezorgd te worden, dat de leerkracht instructie/uitleg krijgt door een arts of verpleegkundige. Die dient dan ook een bekwaamheidsverklaring in te vullen voor het uitvoeren van de betreffende medische handelingen.
Artikel
Een volledig artikel over dit onderwerp is te vinden op de webste van de Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting (NCFS). (Tik: ncfs.nl/index.php?id=001776. Titel artikel: Medicijngebruik en schoolsituatie. Auteur: Imke van de Venne.)

Als de leerling niet meer beter wordt…

OVERLIJDEN
Hoewel de genezingskansen voor kinderen in de laatste decennia aanzienlijk zijn verbeterd, overlijden er jaarlijks toch ook kinderen aan de gevolgen van hun ziekte. Soms reageert een tumor onvoldoende op de behandeling of komt kanker een aantal malen terug en raken de behandelmethoden uitgeput. Uiteindelijk blijkt genezing van het kind dan niet mogelijk. Na korte of langere tijd overlijdt het kind dan.
Hebt u vragen hierover? In onderstaande boekentip vindt u de antwoorden op al uw vragen.

BOEKENTIP
Tanja van Roosmalen, Wat nu? Mijn leerling wordt niet meer beter! Aan de beschreven problematiek wordt in verschillende hoofdstukken aandacht besteed, terwijl ook alle mogelijke vragen over dit onderwerp worden beantwoord. Dit boek is een gezamenlijke uitgave van REC Rivierenland, de Vereniging Ouders, Kinderen en Kanker en het landelijke netwerk Ziek zijn en onderwijs (Ziezon).

Tot slot

Met Pim gaat alles overigens prima. Hij is lang niet meer in het ziekenhuis geweest en haalt goede cijfers. Pim steelt de harten van de meisjes uit zijn klas!
Bij ons afscheid op de afdeling roepen we altijd: ā€˜Tot ooit!ā€™ Want we weten, dat er weer een dag komen gaat, dat we elkaar treffen in het ziekenhuis en weer samen aan het werk mogen gaan…