Uitbreiding: Het staat in de sterren

Pretpakket: varia.

Bedoeling

Rond het pretpakket “Het staat in de sterren” zijn nog meer activiteiten mogelijk dan in het bladartikel beschreven staan. Hieronder staan er enkele voor u beschreven.

Aanvullende lessuggesties

Staat het in de sterren?

In de Oudheid was het van levensbelang om een soort kalender te hebben, om aan de hand ervan bepaalde seizoensgebonden activiteiten te doen, godsdienstige rituelen uit te voeren, enz. Zo werd aan de stand van de sterren en andere hemellichamen de tijd gemeten, het seizoen bepaald en de meest gunstige tijd voor landbouw en jacht vastgesteld.
Uit de stand van de sterren werd ook de toekomst voorspeld. Maar dat gebeurde ook op veel andere manieren. Er werden bv. toekomstvoorspellingen gedaan door de organen van geslachte offerdieren te bestuderen.

Opdracht

U kunt oudere kinderen op internet en/of in het documentatiecentrum informatie laten opzoeken over de kalender en het voorspellen van de toekomst bij de oude Egyptenaren, Grieken, Etrusken en Romeinen, bij de Inca’s, Maya’s en Azteken, in het oude China, enz.

Gunstige voortekenen

Welke andere manieren van kijken in de toekomst en waarzeggerij kennen de kinderen misschien nog?

– Laat hen gegevens opzoeken over kijken in een “glazen bol”, “koffiedik kijken”, “de kaart leggen” of de “tarot”. Zie bv. bij Wikipedia:
– tarot (waarzeggerij),
– runentekens,
– handlijnkunde.
– Laat informatie zoeken over de ziener Nostradamus (1503-1566). (Zie: Wikipedia – Nostradamus.)
– Of over de profeten uit de Bijbel: Jesaja, Jeremia, Elia, Daniël, Nehemia enz. (Zie: Wikipedia – Lijst van Bijbelse personen onder Profeten.)

Horoscopen vergelijken

Tijdschriften

Verzamel gedurende een aantal dagen exemplaren van bv. Metro en Spits. Knip hieruit de daghoroscopen en plak die per dag naast elkaar: een kolom Metro en een kolom Spits.
Of haal de weekhoroscoop uit Margriet en Libelle (of andere, bekende weekbladen/tijdschriften). Maar wel steeds van dezelfde week! Maak er voor de kinderen een kopieerblad van.

Klassengesprek

Aan de hand hiervan is een interessant klassengesprek mogelijk. In beide gevallen gaat het om het vergelijken van de beschreven toekomstverwachtingen. Mogelijke vragen:

– Waarin komen ze overeen? En waarin verschillen ze?
– Wat voorspelt de ene astroloog? En wat voorspelt de andere?
– Hoe zouden die verschillen zijn ontstaan?
– Stoelen deze horoscopen op (te bewijzen) feiten? Of is het (als ander uiterste) gewoon “nattevingerwerk”?
– Is astrologie wel een wetenschap? (logos = leer)
– Wat is het verschil met astronomie?

Tip

Houd er rekening mee, dat deze horoscopen in het algemeen voor volwassenen geschreven zijn en vaak ook zullen gaan over “uw liefdesleven” en dergelijke. Kies daarom voor “relevante” stukjes.

Filosofisch gesprek

Gespreksvragen

Kun je de toekomst kennen? Hierover is met de kinderen een goed filosofisch gesprek te voeren. De groep moet niet al te groot zijn. Werk eventueel met een binnenkring (die actief meepraat) en een buitenkring (die luistert en observeert). Gespreksvragen kunnen zijn:

– Kun je de toekomst (geheel of gedeeltelijk) kennen?
– Zou je de toekomst eigenlijk wel willen kennen? (Waarom wel? Waarom niet? Wat wel? En wat niet?)
– En: is het leven van een mens vooraf bepaald?
– Bestaat er een noodlot?
– Is het lot onontkoombaar?
– In hoeverre heeft de mens zijn (of haar) lot in eigen handen?

Tip

Bereid zo’n filosofisch gesprek goed voor. Welke vragen en wendingen zijn er te verwachten?
Er zijn diverse goede boeken over filosoferen met kinderen verschenen. Zie ook de volgende Praxisbulletin-artikelen:

– Thecla Rondhuis, “Filosoferen met kinderen” (Praxisbulletin 12-3, november 1994);
– Thecla Rondhuis, “Grenzen verkennen” (Praxisbulletin 15-5, januari 1998);
– Nanda van Bodegraven & Tamar Kopmels, “Bestaansvragen samen onderzoeken” (Praxisbulletin 23-2, oktober 2005).

Zelfkennis: wie ben ik?

Het is interessant om met de kinderen eens te praten over zelfkennis. Enig zelfbewustzijn/enige zelfkennis is bij deze leeftijdsgroep zeker aanwezig. Mogelijke gespreksvragen:

– Passen de karaktereigenschappen die in de horoscopen genoemd worden, écht bij jou (als Stier, Steenbok of …)?
– Welke karaktereigenschappen die verder genoemd worden, passen ook (of zelfs beter) bij jou?
– Welke eigenschappen ken je nog meer?
– Kun je eigenlijk je karaktereigenschappen – je aard – wel veranderen? Dat zou misschien wel prettig zijn bij wat minder gunstige karaktertrekjes…

Griekse mythologie

Boeken

Verschillende sterrenbeelden (in totaal zijn er 88) zijn genoemd naar figuren uit de Griekse mythologie. Voor geïnteresseerde kinderen is het wellicht leuk om bij een bepaald sterrenbeeld het mythologische verhaal op te zoeken in een (eenvoudig) boek over Griekse mythologie, bv. in de prachtige boeken van Imme Dros, met prenten van Harrie Geelen, verschenen bij uitgeverij Querido:

– De huiveringwekkende mythe van Perseus, Kinderboekenweekgeschenk (1996);
– De macht van de liefde, De mythen van Pygmalion, Narkissos, Tereus, Orfeus en Helena (1998);
– Liefde en wat ervoor doorgaat, De mythen van Medeia en Iason, Alkistis en Admetos, Psyche en Eros (2000);
– De held van de twaalf taken, De mythe van Herakles (2000);
– Held van het labyrint, De mythen van Theseus en Ariadne, Daidalos en Ikaros en Faidra (2002).

Een voorbeeld

Het sterrenbeeld Tweelingen (Gemini) wordt o.a. gevormd door de sterren Castor en Pollux. Zoek het verhaal van Castor en Pollux op.

Uitvoering

Bv. per tweetal kan de opdracht als volgt worden uitgewerkt.

– Op een groot vel zwart (teken)papier wordt met wit kleurpotlood het sterrenbeeld zo groot mogelijk nagetekend.
– De namen van de sterren en het sterrenbeeld worden erbij geschreven (op witte stukjes papier, of rechtstreeks op het zwarte papier met witte inkt).
– Van alle getekende sterrenbeelden wordt een portrettengalerij gemaakt. De bijbehorende mythologische verhalen worden – in eigen woorden naverteld – als tekst (computerwerk) onder de tekeningen geprikt.

De Griekse namen

Een lesje taalbeschouwing.
Zie je in sommige Griekse namen misschien iets bekends? U kunt bv. de volgende namen bespreken.

– Aquarius: aquarium/aquaduct (aqua = water).
– Cancer: kanker. (Het logo van het KWF is een kreeft met een degen. Waarom?)
– Taurus: stier. (Zie het verhaal van de Minotaurus van Kreta, de legende van Icarus en Daedalus en de mythe van Theseus en (de draad van) Ariadne.)
– Gemini: tweeling. (Een serie Amerikaanse bemande ruimtevluchten gebeurde met zogenoemde Gemini-capsules. Vanwaar deze naam?)
– Leo: laat in een voornaamwoordenboek de betekenis opzoeken van de naam Leo. (De wetenschappelijke naam van de leeuw is “panthera leo”.)

Symbolen van sterrenbeelden

In kranten, tijdschriften en boeken over de twaalf astrologische sterrenbeelden zijn vignetten/iconen/symbolen te vinden voor de twaalf tekens van de dierenriem. Het zijn meestal de astrologische symbolen. Maar vaak gebruiken kranten en tijdschriften ook een eigen vormgeving. Er zijn heel wat variaties te vinden. Laat de kinderen een verzameling aanleggen van zo veel mogelijk, verschillend uitgevoerde tekens voor hun eigen sterrenbeeld. Dat kan op het kopieerblad Tekens van de dierenriem.
U opent het kopieerblad door op de link in de lijst hierboven te klikken. U kunt het pdf-bestand vervolgens direct afdrukken of het eerst opslaan op uw computer.

Sterrenbeelden aan de hemel

Natuurlijk zou een “les” sterren kijken prachtig kunnen aansluiten. Misschien is een nachtwandeling met een deskundige tijdens het schoolkamp een optie? Of een excursie naar een planetarium? Opzoekboeken over de sterrenhemel zullen in uw groep vast ook gretig bestudeerd worden.
Het bekendste, aan de nachthemel te vinden sterrenbeeld is Ursa Major – ofwel de Grote Beer – met het bekende “steelpannetje”. Via het “steelpannetje” is de Polaris – de Poolster – te vinden.
Aan de liefhebbers onder uw leerlingen kunt u het kopieerblad “De Grote Beer en de Poolster” beschikbaar stellen.

U opent het kopieerblad door op de link in de lijst hierboven te klikken. U kunt het pdf-bestand vervolgens direct afdrukken of het eerst opslaan op uw computer.

Geschikte boeken

– Ben Morgan, Sterrenspeurder (uit de serie “Natuurdetective”), uitg. ANWB, 2005.
– In dit boekje – dat heel geschikt is voor kinderen – staan onder andere alle 88 sterrenbeelden en “spannende natuurprojecten voor kids”.
– Klaus Schittenhelm, Sterren zoeken. Heel eenvoudig, Fontaine Uitgevers BV, ’s-Graveland, 2006.
– Dit boek geeft duidelijke hemelkaarten en de voornaamste sterrenbeelden, met bij elk sterrenbeeld een korte, mythologische achtergrondschets.

Links

Over sterrenkunde/astronomie: www.sterrenkids.nl.
Over horoscopen/astrologie zijn enorm veel links te vinden, o.a. via de zoekwoorden “tekens van de dierenriem”.

Creatief

Tekenen: sterrenhemel

– Laat de kinderen (eventueel in tweetallen) een diepdonkere nachthemel schilderen, op groot formaat, heel donkerblauw, met wat zwart. Het moet zeker niet egaal van kleur worden, want dat is de (wolkenloze) nachthemel ook niet.
– Terwijl deze achtergrond droogt, laat u de kinderen eerst eens een paar sterrenkaarten bekijken, zoals die in boeken staan afgebeeld.
– De opdracht is nu: ontwerp zelf een paar nieuwe sterrenbeelden om op de geschilderde nachthemel af te beelden. Bv. een vlinder, een fiets, een nijptang, een anker enz. Met witte (of lichtgele) verf worden grotere en kleinere (dus heldere en minder heldere) sterren aan de hemel geschilderd.
– Laat de kinderen de verbindingslijntjes tussen de sterren met dunne, witte (of lichtblauwe) lijntjes schilderen. Enkele van de meest heldere sterren uit het sterrenbeeld krijgen natuurlijk ook een naam, passend bij het sterrenbeeld. (Zo horen bij het sterrenbeeld Fiets natuurlijk de sterren Koplamp en Achterlicht.) Laat alle namen op kleine, witte kaartjes schrijven en die bij de sterren plakken. Er is zelfs een “passende” sterrenmythe bij te bedenken, als stelopdracht.

Drama: kijken in de toekomst

De kinderen bedenken (en spelen) een toneelstukje met een waarzegster (bv. als kermisattractie), die in een glazen bol (oude plafondlamp, model schroefbol) kijkt. Maar natuurlijk kan de waarzegster ook in koffiedik kijken, handlijnen bestuderen, de kaart leggen of…
Natuurlijk wordt zij ontmaskerd als bedrieger. Want elke klant krijgt dezelfde (heel aangename!) toekomstvoorspellingen te horen. Tegen betaling uiteraard!
Ik kan u voorspellen, dat dit een leuk toneelstukje wordt voor uw eerstkomende weekbesluit.

Veel succes!