Serie Bomen: Grove den

1. De schors is ruw.
Er zitten diepe groeven in.
Ja, want in de diepe groeven zijn ze veilig voor de meeste dieren die insecten eten.
(Van de meeste insecten die tussen de schors leven heeft de grove den geen last. Een uitzondering is de dennenscheerder. Een kever die haar eitjes onder de schors van minder sterke dennen legt. De jonge kevers die later worden geboren vliegen naar sterke bomen en hollen de toppen uit. Daardoor breken de takken bovenin af.)
Je ziet de kleuren groen, bruin, grijs en naar boven toe meer oranjebruin.
De kleur is niet aan alle kante nvan de stam hetzelfde.
De schors is onderaan ruwer dan bovenaan.
Opvallend aan de schors is bovendien dat bij oude dennen de schors schilferig is. Met een beetje moeite kunnen er dunne plaatjes afgehaald worden.

2. De naalden zitten met z’n tweeën in een kokertje aan de tak vast. (Naalden van de grove den vallen na een jaar of drie af. Bij de fijnspar duurt het wel zeven jaar voor het zover is. Maar omdat het vallen van de naalden geleidelijk gaat, staan de meeste naaldbomen er altijd groen bij. Maar ook hier bevestigen de uitzonderingen de regel. Lariksen en moerascypressen zijn naaldbomen die in de herfst hun naalden verliezen.)
De kortste naald is ongeveer 4 centimeter lang.
De langste naald is ongeveer 6 centimeter lang.
Mochten er naalden zijn afgevallen: op elk plekje waar een naald ontbreekt is een duidelijk littekentje te zien.
Een verse tak met naalden heeft een duidelijke geur.
De knoppen zitten aan het eind van de takjes.
De knoppen hebben een stompe punt.
De knoppen zijn bruin/bruingeel.

3. Er zijn waarschijnlijk zowel bruine dennenappels (die open staan) als groene (die dicht zijn) te zien.
Meestal liggen er heel wat dennenappels onder de boom.
In de dennenappels die op de grond liggen, zitten nog zelden zaadjes.
Het is mogelijk dat er dennenappels op de grond liggen waaraan dieren hebben geknaagd, maar dat is lang niet altijd het geval.

o Het is leuk als de kinderen van de bomen uit deze serie een eigen bomenboek maken. Daarin kunnen, naast de doebladen, bijvoorbeeld schorsafdrukken, gedroogde bladeren, zaden, zelf verzamelde foto’s uit tijdschriften en bijzondere berichten over de betreffende boom worden opgenomen.
o Verzamel wat naalden, dennenappels en losse stukjes schors. De kinderen kunnen er met wat lijm verschillende figuurtjes van maken.

Boeken
Er is voor kinderen weinig over naaldbomen geschreven. Maar deze wat oudere boeken zijn zeker bruikbaar:
– Sietzo Dijkhuizen, ‘Het naaldbos’, nr. 815 uit de Informatieserie De Ruiter
– Mogens Jansen, ‘Van sparappel tot kerstboom’, Vermande
– Peter Kouwenhoven, ‘Het kinder bomen- en struikenboek’, Luitingh

Websites
www.uitzendinggemist.nl/afleveringen/1118046
Een tien minuten durende film met als titel ‘De overwinnaar van de zandvlakte’ uit de serie ‘Koek en Ei’ van de EO. Hierin bezoekt een boswachter met enkele jonge kinderen een
stuifzandgebied waar grote en kleine grove dennen groeien.

www.floravannederland.nl/planten/groveden
Site met informatie en een ruim drie minuten durend filmpje over de grove den. Qua tekst wat moeilijk voor jonge kinderen, maar met duidelijk en herkenbaar beeld.

Gebruik hiervoor vellen tekenpapier op A4-formaat. Prik zo’n vel met punaises vast op de schors van de boom. Wrijf nu met de zijkant van waskrijt (kleur naar keuze) van boven naar beneden over het papier tot een duidelijke afdruk ontstaat.