Serie Bomen: Els

1. Waarschijnlijk herkennen de kinderen de els aan de elzenproppen of de hangende, mannelijke katjes.
2. Zowel elzen met één stam als met meer stammen komen voor. Elzen met één stam zijn meestal al vrij oud. Elzen met meer stammen zijn vaak een of meer keren afgezaagd. Dat is meestal vlak bij de grond goed te zien.
3. Beide antwoorden zijn mogelijk. Antwoord afhankelijk van de plaatselijke situatie. Jonge elzen hebben een gladde schors; oudere elzen een gegroefde. Ook de grootte van de boom kan de keus beïnvloeden.
4. De meeste takken van de els groeien recht opzij.
5. In theorie zijn beide antwoorden mogelijk. Maar gezien de tijd van het jaar (april) zullen de katjes vrijwel zeker bloeien en dus slap aan de takken hangen.
Zijn de katjes nog stijf en hard, dan zijn ze bruin. Bloeiende katjes zijn bruingeel.
Tik je met een vinger tegen een bloeiend katje, dan komt er een wolkje geel stuifmeel uit.
Ze zitten dicht bij elkaar omdat de kans dat de vrouwtjes worden bestoven dan het grootst is.
De vrouwtjeskatjes zijn donkerrood .
6. De elzenproppen zijn in deze tijd bruin.
De schubben van de elzenproppen staan open.
De zaadjes zijn plat en glimmend.
De zaadjes drijven op het water. Ze blijven drijven niet alleen omdat ze licht vettig zijn, maar vooral ook omdat ze een luchtdichte holte hebben.
7. De knoppen zijn paars met een blauw waas. Een kleur die doet denken aan blauwe
pruimen.
De knoppen staan op steeltjes.
8. Opvallend aan het blad van een els is de platafgeronde top.

– Het is leuk als de kinderen van de bomen uit deze serie een eigen bomenboek maken. Daarin kunnen, naast de doebladen, bijvoorbeeld schorsafdrukken, gedroogde bladeren, zaden, zelf verzamelde foto’s uit tijdschriften en bijzondere berichten over de betreffende boom worden opgenomen.
– De verdere bloei van elzenkatjes kan mooi worden gevolgd als u enkele takken in een vaas in de klas zet. Dan zal ook goed te zien zijn hoeveel stuifmeel er uit de katjes valt. (Wees hier overigens voorzichtig mee als er kinderen zijn met een stuifmeelallergie.)

Website
Via de website ‘Bomeninfo/Stichting Bomen Over Leven’ vindt u een beschrijving met o.a. duidelijke foto’s van mannelijke en vrouwelijke katjes, blad en elzenhaantjes.

Boek
In het boek Natuurverhalen van Els Baars (uitgeverij Elmar, Rijswijk) is een
Keltische legende opgenomen waarin wordt verteld hoe het hout van de els rood is geworden. Leuk om voor te lezen aan een bovenbouwgroep.

Gebruik hiervoor vellen tekenpapier op A4-formaat. Prik zo’n vel met punaises vast op de schors van de boom. Wrijf nu met de zijkant van waskrijt (kleur naar keuze) van boven naar beneden over het papier tot een duidelijke afdruk ontstaat.