Terwijl de kinderen nog in de ban van Sinterklaas zijn, moet bij de leerkrachten op de basisschool snel de knop om. De sint heeft immers nog maar nauwelijks de kuierlatten kunnen nemen of de kerstman staat al weer aan de schoolpoort met zijn bel te zwaaien. Ho, ho, ho!
U zult ongetwijfeld (enigszins) voorbereid zijn, maar tóch lijkt Kerstmis ieder jaar weer plotseling als een onaangemelde gast voor de deur te staan. Op maandagochtend wordt er een kerstboom de klas in gesleept en u moet zich ter plekke zien te herinneren waar u de kerstversiering van vorig jaar hebt gelaten. U haalt snel alle klazen en pietermannen uit de klas, om vervolgens een leuke kerstsfeer te gaan creëren. Sinterklaas is als vakantiegevoel: in minder dan een werkdag verdwenen…
Vooraf
In dit artikel is een kort en eenvoudig kerstproject voor kleuters uitgewerkt, waardoor de overgang van Sinterklaas naar Kerstmis minder abrupt verloopt. Met behulp van de vertrekkende goedheiligman leeft u met de kinderen samen naar een gezellig kerstfeest toe.
Voorbereiding
• Kastje met laatjes
Kijk eens bij uzelf (of bij familie of vrienden) op de zolder en zoek naar een klein kastje, met kleine laatjes. Een stuk of zes laatjes (of vakjes) zijn al voldoende. Ikea heeft een groot assortiment van dit soort kleine kastjes, die naar believen te schilderen zijn. En ook de knopjes zijn te koop in vele variaties. Maar hebt u liever iets eenvoudigers? Neem dan zes lucifersdoosjes en verpak die in glimmend pakpapier.
• Versieren
U kunt ook de kinderen in uw klas betrekken bij het versieren van het kastje. U zorgt dan voor materialen als zilver- of goudverf, glimmende en gekleurde kralen en u laat een aantal kinderen tijdens een werkles het kastje versieren.
U kunt erbij vertellen: “Ik vertel nog niet waar het voor is, maar denk maar aan kerst vieren, als je het kastje verft. Want daar heeft het mee te maken!” Het leuke hieraan is, dat u de kinderen razend nieuwsgierig maakt. En tegelijkertijd betrekt u ze meteen al bij het kerstproject.
• Opdrachtenbriefjes
De opdrachten die in dit artikel beschreven worden, bevatten allerlei vormen van creatieve werkjes. U bepaalt met welke materialen de kinderen de opdrachten maken. Uiteraard combineert u de werkopdrachten met uw werklessen.
U kunt de opdrachten opschrijven op kleine briefjes en die in het kastje stoppen. Hebt u voldoende tijd voor de voorbereiding? Verpak de opdrachtenbriefjes dan in glimmend pakpapier. Bij het openen van een laatje laat u iedere keer een ander kind het “pakje” openmaken.
Projectbeschrijving
Maandag 7 december
Vandaag start het korte kerstproject. Maar die start is nogal geheimzinnig. De kinderen hebben nog geen idee van wat er staat te gebeuren. Aandachtspunten:
– U plaatst het kastje (of de doosjes) op een prominente plaats in de klas. Misschien in de buurt van de kerstboom, als die er al staat. Of juist op een apart tafeltje. Het kastje valt de kinderen dan meteen op, als ze de klas binnenkomen.
– U laat de laatjes nog leeg. De kinderen kunnen naar het kastje kijken en in de laatjes gluren. U geeft de kinderen de tijd en de ruimte om het kastje te bewonderen.
– Misschien willen de kinderen nog vertellen over Sinterklaas of over het sinterklaasfeest, dat ze thuis gevierd hebben. Neem daar gerust de tijd voor.
– Zodra de kinderen met vragen over het kastje komen, kunt u vertellen dat het met Kerstmis te maken heeft. Maar op meer informatie zullen ze nog even moeten wachten!
– Als de kinderen ’s middags naar huis zijn, vult u het kastje met de benodigde opdrachten, zoals die beschreven zijn in dit artikel. Als u ieder vakje ook nog vult met kerststerretjes, glitters of iets dergelijks, dan kunt u iedere keer bij het openen van een laatje de sterretjes laten dwarrelen. Dat maakt het openen van de laatjes extra spannend!
Dinsdag 8 december
U nodigt de kinderen uit bij het kerstkastje, zoals we het vanaf nu zullen noemen. U legt aan de kinderen uit, dat er iedere keer één laatje van het kastje opengaat. In het laatje zit één opdracht voor alle kinderen. “Zullen we eens kijken wat er in het eerste laatje zit?” vraagt u. En u haalt er een opgevouwen briefje uit, met de volgende boodschap:
Verhaaltje
“Ach,” zucht de sint, “ik zit weer lekker in mijn eigen huis. Maar ik ben dit jaar toch écht iets vergeten! Ik word oud. Dat zal het zijn.”
De sint moppert een beetje op zichzelf: “Ik snap er niets van. Het is toch ieder jaar hetzelfde? Als mijn verjaardagsfeest voorbij is, dan is het toch altijd weer tijd voor een volgend feest? Maar omdat ik het vergeten ben, is het nu saai in mijn huis!”
Opdracht
Wat zou de sint vergeten kunnen zijn? (Hij is vergeten dat de kerst na zijn verjaardag komt.)
Waarom is het saai in het huis van de sint? (Er staat nog geen kerstboom.)
Maken jullie een mooie tekening voor de sint? Teken aan de ene kant dingen die met Sinterklaas te maken hebben en aan de andere kant dingen die met Kerstmis te maken hebben.
Donderdag 10 december
Het is vandaag weer tijd om in het kerstkastje een laatje te openen. U kunt het een beetje spannend houden door de kinderen te laten voorspellen hoe het verder gaat. Zou de sint al een kerstboom hebben? De volgende opdracht komt aan bod:
Verhaaltje
“Voorzichtig!” roept Sinterklaas. De zwartepieten dragen een enorme kerstboom het huis van Sinterklaas binnen. De sint heeft al een mooi plekje uitgezocht. Ook heeft hij de kerstversiering al van de zolder gehaald.
“Zo,” zegt de sint tevreden. “En nu de kerstballen erin!”
Hij doet de doos open en… alle kerstballen zijn kapot! Er heeft een muis een nestje in de doos gemaakt en de kleine muisjes hebben tikkertje gespeeld tussen de kerstballen. Dat gaat natuurlijk nooit goed! Kerstballen zijn heel teer!
Sinterklaas zucht heel diep. Wat nu?
Opdracht
Maken jullie nieuwe kerstballen voor de sint?
Als ze af zijn, mag je ze in de kerstboom in de klas hangen.
Tip. Er zijn verschillende dingen te bedenken om als piek in de boom te zetten. U kunt bijvoorbeeld de kinderen van klei engeltjes laten maken. Dat die niet meteen als piek kunnen dienen, is minder van belang. U kunt er ook voor kiezen om de kinderen op een plat vlak te laten werken. U kunt ze dan een kerstboom laten schilderen of tekenen, met daarop de mooiste piek, die ze kunnen bedenken. Als u de nadruk wilt leggen op de piek, dan geeft u de kinderen een vel papier op A3-formaat, waarop alleen de top van de kerstboom is afgebeeld.
Dinsdag 15 december
Welke kerstliedjes hebt u al met de kinderen gezongen? Zing voor het openen van het volgende laatje ook een paar (bekende) kerstliedjes.
Verhaaltje
Sinterklaas zit in zijn luie stoel, met zijn pantoffels aan. De lichtjes in de kerstboom branden en er brandt een kaarsje. Op een kleine tafel staat een grote mok, met daarin dampende, warme chocolademelk. Er zijn zelfs kerstkransjes… Maar ook pepernoten, want die waren nog niet op! Kortom: het is gezellig! Het lijkt wel of de sint een liedje zingt… Ja, hoor! Hij zingt een liedje. Maar wat is dat? Het lijkt wel een sinterklaasliedje! Of toch niet?
Ik heb hier een kerstboom
(Op de wijs van: Zie ginds komt de stoomboot.)
Ik heb hier een kerstboom,
met de lichtjes aan.
Het is bijna kerstfeest.
’k Heb alles gedaan.
De kaarsjes die branden,
klokjes kling’len zacht.
Ik hou erg van kerstfeest.
Wie had dat gedacht?
Opdracht
Kunnen jullie dit liedje ook leren zingen?
Tip. Er zijn meer sinterklaasliedjes, die geschikt zijn om te “verbouwen” tot kerstliedje. Ik geef u hiervan nog drie voorbeelden:
Kerstmis vieren, tinge, linge, linge
(Op de wijs van: Sinterklaasje, bonne, bonne, bonne.)
Kerstmis vieren, tinge, linge, linge.
Daar kan ik een liedje over zingen.
Engeltjes en kaarsen.
Rode, groene, paarse!
Kerstmis met een kerstbal
(Op de wijs van: Sinterklaas Kapoentje.)
Kerstmis met een kerstbal
en een mooie kerststal.
Kerstboom met een piekje
en een kerstmuziekje.
Zie de maan schijnt door de bomen
(Op de wijs van: Zie de maan schijnt door de bomen.)
Zie de maan schijnt door de bomen.
En de sneeuw die ligt op straat.
Binnen branden alle kaarsen.
En we zingen in de maat.
Kerst is samen, kerst is fijn.
Kerst is met z’n allen zijn.
Kerst is samen, kerst is fijn.
Kerst is met z’n allen zijn.
Woensdag 16 december
Over kerst zijn veel variaties aan verhalen te vinden. Misschien zijn er kinderen, die een paar bekende verhalen kennen. Zoals het geboorteverhaal van Jezus, het meisje met de zwavelstokjes of een (teken)film die over kerst gaat. Laat de kinderen daar eens over vertellen. En maak dan weer een laatje uit het kerstkastje open, voor de volgende opdracht:
Verhaaltje
Sinterklaas klapt in zijn handen van plezier. “Bravo!” roept hij. Drie zwartepieten buigen voor de sint. Ze hebben net een kort toneelstukje voor hem opgevoerd. Het ging over een heel kleine kerstboom, die niemand wilde hebben. De kerstbomenverkoper deed echt zijn best, maar het lukte maar niet om de boom te verkopen.
Toen kwam er een jongetje aan, samen met zijn vader. De vader wilde een grote kerstboom kopen, maar het jongetje wilde per se de kleine kerstboom hebben. Aan het eind van het verhaal nemen de vader en het jongetje twee kerstbomen mee naar huis: een grote én een kleine!
Opdracht
Wie wil dit verhaaltje naspelen?
Laat het maar eens zien aan de kinderen in de klas!
Donderdag 17 december
U vraagt aan de kinderen wie er thuis al kerstkaarten heeft gezien. Wie (ver)stuurt eigenlijk die kerstkaarten? Waarom zouden mensen kerstkaarten sturen? Filosofeer met de kinderen eens over het versturen van kerstkaarten.
Verhaaltje
Sinterklaas zit met al zijn zwartepieten om de kerstboom. Het is gezellig, maar ook een beetje druk. Vandaag is het Kerstmis in het huis van de sint. Er is lekker eten gemaakt. En vanavond komen er wel honderd kinderen uit de buurt om bij de sint kerst te vieren. Als ze klaar zijn met eten, krijgen alle kinderen een kerstkaart mee naar huis. Die hebben de pieten zelf gemaakt. En de sint heeft op alle kaarten zijn naam geschreven. Op die kaarten staat: Wij wensen jullie een heel fijn kerstfeest!
Opdracht
Het is leuk om kerstkaarten te krijgen.
Wie zou jij graag een kerstkaart willen sturen?
Maak een mooie kerstkaart.
Je mag helemaal zelf weten aan wie je de kaart stuurt (of geeft).
Tips tot slot
Tot slot geef ik u nog een aantal tips bij dit kerstproject voor kleuters:
• U kunt natuurlijk de opdrachten naar behoefte uitbreiden. U zou bijvoorbeeld meer geplande werklessen kunnen “ombouwen” tot opdrachten voor het kerstkastje.
• Geef uzelf én de kinderen de ruimte, om een opdracht eventueel anders uit te voeren dan zoals die beschreven staat in dit artikel. Want misschien ontstaan er bij de kinderen wel heel andere ideeën over het toneelstukje of over het maken van kerstballen.
• Het geeft niets als de sint nog tot aan de kerstviering een rol blijft spelen in het spel van de kinderen. Er komt een moment, dat Sinterklaas vanzelf wel weer naar de achtergrond verdwijnt.
• Het kerstkastje kan na de kerstvakantie een nieuwe functie gaan krijgen. Dat geldt natuurlijk ook voor de doosjes, als u daar voor gekozen hebt. Ik noem de volgende mogelijkheden: een rijmkastje, een woordkastje (voor uitbreiding woordenschat), een taalkastje (met taalspelletjes), een muziekkastje (met liedjes) of een rekenkastje (met rekenproblemen).
Ik wens u een bijzondere kerstviering met de kinderen!
