In het ontwikkelingsgericht onderwijs ga je onder andere uit van betrokkenheid van kinderen. Hoe kun je met zoiets complex en spannends als een viering (of een maandsluiting) deze betrokkenheid inzetten? Dit artikel geeft hierop een antwoord, door de beschrijving van een praktijkvoorbeeld uit mijn eigen groep.

Uitgangspunt

Een viering of maandsluiting is doorgaans gebaseerd op iets, dat in de klas leeft. Vaak is dat het project, dat in de groep aan de orde is. In een viering of maandsluiting kan natuurlijk een presentatie worden gehouden. Maar het nadeel hiervan is, dat een presentatie vaak nogal statisch is.
Dit artikel wil het verlevendigen van een viering bewerkstelligen. En daarom gaat het over het gebruik van drama in een viering. In mijn project ga ik dus op zoek naar de dramatische aspecten: een liedje, een ritueel of een prentenboek, dat gemakkelijk uit te beelden is. Drie dingen zijn in dit verband belangrijk:
– Kan iedereen in de klas een rol vervullen?
– Is er genoeg te zien? (Dus: is er genoeg uit te beelden?)
– Kan iedereen in de voorbereiding van de viering zijn/haar steentje bijdragen?
In het praktijkvoorbeeld, dat beschreven wordt in het vervolg van dit artikel, gaat het om een trouwerij tussen twee egeltjes. Voor een project hebben we namelijk onlangs twee egeltjes in de klas gehad: Storm en Egelientje. Uiteindelijk gingen die trouwen. Dit trouwritueel wordt nu het uitgangspunt voor de viering.

Samen inventariseren

ā€œWie wil Storm en Egelientje trouwen, jongens en meisjes?ā€ vraag ik aan de kinderen. Vele vingers gaan de lucht in. Yde, een al wat oudere kleuter, wil het wel doen. Maar het blijft verder doodstil. Yde mompelt: ā€œWat moet ik dan eigenlijk zeggen?ā€ ā€œWe moeten Yde helpen,ā€ zeg ik. De kinderen komen dan met een veelheid aan ideeĆ«n.
Ik houd erg van deze manier van werken in de kring: er is een probleem en we helpen elkaar! Er komt dan meestal een stroom van ideeĆ«n los. Vaak veel meer dan wanneer je alleen maar vraagt: ā€œWat wordt er eigenlijk altijd op een bruiloft gezegd?ā€ Door alle ideeĆ«n komen de kinderen op de essentie van trouwen: je belooft er voor elkaar te zijn. Ik ga hier niet te diep op in, maar ik onthoud dit voor een later kringgesprek. Ik laat iedere dag weer een ander kind aan de beurt komen om Storm en Egelientje te trouwen.
Er worden steeds meer dingen bij bedacht. EĆ©n kind weet bijvoorbeeld dat er zoiets bestaat als doopnamen. We moeten dus doopnamen verzinnen voor de egeltjes! Storm wordt dan Stormo Tornado Orkano en Egelientje wordt Egeliena. En ze doen elkaar een ring om. Dat leerden we uit een boekje van Junior Informatie (De Ruiter, Gorinchem). Van glimmend, zilverkleurig karton worden ringen gemaakt, die Ć©cht om de pootjes van de egeltjes kunnen. Na afloop is er dan vaak een feest, weten de kinderen. Een feest, waarbij een bruidstaart wordt aangesneden. En daarna kun je dansen, vaak op de muziek van echte muzikanten…

Hoekenwerk: rekwisieten maken

CONSTRUCTIEHOEK
Hoe maak je wieltjes onder een kunststof bak (bijvoorbeeld van CurverĀ®), zodat die Ć©cht kan rijden en dienst kan doen als bruidsauto? Dat is de belangrijkste kwestie in de constructiehoek.
De kunststof bak leek de kinderen een goede basis voor de auto. Nu nog wieltjes eronder van constructiemateriaal (bijvoorbeeld van Poly-MĀ®). Maar hoe zorg je ervoor, dat de wieltjes niet aanlopen of onder de kunststof bak uit rijden? Wat voor frame moet je dan bouwen?

CREATIEVE HOEK
– De egeltjes zijn nog ā€œnaaktā€. Ze moeten dus nog wel trouwkleding aan. We moeten een trouwpak maken voor Storm en een trouwjurk voor Egelientje. De kinderen gebruiken lapjes vilt en tule. Hoe maak je de trouwkleding vast op de egeltjes? Is het nodig om te naaien? Of kan alles gewoon met spelden worden vastgezet?
– Van stukjes zilverkleurig karton worden de ringen gemaakt. Hoe lang moet een reepje karton zijn, om een ring te hebben die past en dus niet te wijd is?
– Op de bruiloft moet ook een band zijn voor de muziek. De kinderen geven zelf aan welk instrument ze willen maken. En het mooie is: we gaan de instrumenten allemaal gebruiken bij de viering! Dus de kinderen voelen de noodzaak om de instrumenten extra mooi te maken en stellen zichzelf vragen voor een praktisch gebruik straks. Bijvoorbeeld: als we de gitaar van meester Bart overtrekken op een stuk karton, hebben we dan ook een gitaar die ons goed ā€œpastā€? Zo niet, hoe maken we hem dan kleiner?

BOEKENHOEK EN COMPUTERHOEK
– In de boekenhoek doen de kinderen inspiratie op voor het andere hoekenwerk. Ze zien bijvoorbeeld hoe een trouwpak, een trouwjurk en een trouwauto eruitzien. Ze zien hoe het trouwritueel verloopt. Enzovoort.
– De benodigde informatie kan zelfs worden opgezocht op de computer in de computerhoek! Bijvoorbeeld: hoe ziet een bruidstaart eruit? Het blijkt een soort toren te zijn, die van groot naar klein loopt.
Wat kun je met een bruidstaart doen? Hier hielp de website van Rekenweb. Daar kunnen kinderen namelijk taarten ontwerpen op de computer. Het materiaal bestaat uit stukken karton, waarop de kinderen zelf – met deksels, bordjes, enzovoort – grote en kleine cirkels omtrekken en uitprikken of -knippen. Ze versieren de taarten met stukjes piepschuim, kurk, enzovoort. Daarna worden de taarten geverfd. Wat zit er op je taart? Welke kleuren heb je daarvoor nodig?

SPEELHOEK
– Ondertussen wordt er in de speelhoek druk getrouwd. Kinderen trekken bruidskleding aan en trouwen met elkaar. Soms vragen kinderen aan mij of ik ze wil trouwen en soms vervullen andere kinderen die rol.
– In mijn groep zit een kind, dat het aanbod in de klas en de taligheid van bijvoorbeeld de kring nog erg moeilijk vindt. Hij is erg beweeglijk en heeft nog niet zoā€™n grote spanningsboog. Dit kind krijgt van mij een fototoestel. Ik leer hem hoe hij moet afdrukken, waar hij doorheen moet kijken als hij een foto maakt, enzovoort. Hij wordt de fotograaf, die op het juiste moment tijdens een trouwerij een foto moet maken.
– Gijs heeft een drumstel gemaakt voor de bruiloftsband. Ik vraag hem of hij ook op het drumstel wil spelen tijdens de viering. Dat wil hij graag. Ik vraag hem of hij voor wil doen hoe een drummer doet als hij achter zijn drumstel zit. Hij speelt echter veel te netjes. Ik vertel hem dat een drummer heel druk, op de maat, heen en weer gaat met zijn hoofd. En ik doe dit voor. Het drumstel blijft in de speelhoek staan, zodat ook de andere kinderen ā€œuit hun dak kunnen gaanā€!

Het dramatische aspect

– Al eerder noemde ik het uitspelen van het trouwritueel. Maar een ritueel blijft een leeg ritueel, als er geen emotionele lading aan zit. Daarom lees ik veel voor over verliefdheid. (Bijvoorbeeld: Kikker is verliefd, van Max Velthuys en Beer is op vlinder, van Annemarie van Haeringen, tevens te zien op de website levendeboeken.nl.) Ook praat ik met de kinderen over dit onderwerp. In de klas zijn kinderen soms verliefd op elkaar. En dan ventileren ze breeduit de wens om met elkaar te trouwen. Ook willen kinderen met hun moeder of vader trouwen.
– De egeltjes zijn poppen, die zelf niet kunnen praten. Daarom zijn er op de viering twee kinderen, die de poppenspelers zijn. Omdat deze kinderen op het podium zichtbaar zijn, hebben ze tevens de rol van vader en moeder egel, die getuigen zijn bij het huwelijk.

Het muzikale aspect

Dit is een bewerking van het liedje van Marianne Busser en Ron Schrƶder (muziek: Jean van Vugt) uit Het Grote Liedjesboek (Van Holkema & Warendorf, januari 2006).

Twee kleine egeltjes gingen samen uit.
Ze wilden samen verder als bruidegom en bruid.
En in een schattig kerkje kusten zij elkaar.
Nu worden ze wel samen bijna honderd jaar.

Procesmatig werken

U kunt natuurlijk productmatig werken. In dat geval moeten de kinderen een uitvoering verzorgen, die voor ouders en medeleerlingen bevredigend is. Kortom: het resultaat telt. Daar tegenover staat: procesmatig werken. Als u achteraf het gevoel hebt, dat het voorbereiden van een viering, samen met de kinderen, net zo leuk (of misschien wel leuker) was dan de uiteindelijke uitvoering, dan hebt u zeer waarschijnlijk procesmatig gewerkt. De activiteiten, die hebben geleid tot een gezamenlijke viering hebben dan zowel voor de kinderen als voor u inhoud gehad. Blijf dus altijd voor uzelf evalueren aan het eind van de dag of de beoogde inhoud er is geweest!

Veel succes!