Groep 2 van basisschool de Wingerd heeft gym. In het midden van de gymzaal staat de wiebelplank. De kinderen moeten er overheen lopen. Ze vinden het fantastisch en hebben de grootste lol. Behalve Anouk. Zij durft niet over de wiebelplank te lopen. Wesley en Daan staan er hard om te lachen.
Hersenbeschadiging
Anouk heeft cv. Door een hersenbeschadiging is haar visuele waarneming van de wereld verstoord. Haar blikveld is zeer beperkt. Het kost haar moeite om te zien wat er om haar heen gebeurt. Ook is het lastig om iets te vinden te midden van andere dingen. Zo is het bijvoorbeeld een grote opgave om de juiste letter te pakken uit een bakje met verschillende letters. Het verwerken van informatie is hierdoor moeilijk. Omdat Anouk een «rugzakje» heeft, krijgt ze hulp van een ambulante begeleider. Op die manier kan ze onderwijs volgen op de basisschool bij haar in de buurt.
Begeleiding
PRAKTISCHE TIPS
De ambulante begeleider geeft praktische tips aan de leerkracht over bijvoorbeeld de inrichting van de klas. Die moet overzichtelijk, rustig, opgeruimd en goed verlicht zijn met natuurlijk licht of halogeen kunstlicht. In de klas heeft alles een vaste plek. En bij het gebruik van het digibord is het van groot belang, dat er gelet wordt op een juist kleurgebruik met een goed contrast. (Bijvoorbeeld: een blauwe achtergrond met gele letters.) Enzovoort.
Het zijn allemaal goed uitvoerbare tips, die Anouk helpen om het onderwijs te kunnen volgen. En eigenlijk is het zo, dat alle leerlingen met die tips gebaat zijn!
DIDACTISCHE TIPS
Ook krijgt de leerkracht didactische tips, die Anouk helpen bij haar taken. Bijvoorbeeld over het structureren van informatie. Zo werkt Anouk niet met letters in een bakje, maar liggen alle letters op een rijtje, zodat ze overzicht heeft en de juiste letter kan vinden. Bij het voorlezen van een prentenboek is het belangrijk, dat de leerkracht bij het tonen van de plaatjes het boek stilhoudt bij Anouk. Een stilstaand beeld kan zij namelijk veel beter zien dat een bewegend beeld. Enzovoort.
Daarnaast wordt Anouk een-op-een bij oefeningen en werkjes ondersteund en geholpen door de ambulante begeleider.
SOCIALE COMPETENTIE
Bij de begeleiding van schoolgaande kinderen met een Cerebrale Visusstoornis moet er óók aandacht zijn voor de sociale kant. Sociaal competent zijn blijkt een belangrijke factor te zijn in de integratie van mensen met een visuele beperking in de maatschappij. Contact leggen met anderen kan moeilijk zijn als je niet goed ziet. Daarom moet hier expliciet aandacht aan worden besteed.
Anouk scoort hoog op de observatielijst sociale competentie, die de school gebruikt. Ze kan goed voor zichzelf opkomen, maakt contact met andere kinderen en houdt ervan om anderen te helpen. Kortom: ze draait lekker mee in de groep. De grote uitdaging is, om dit zo te houden! Openheid naar klasgenoten en ouders lijkt hiervoor hét sleutelwoord.
Openheid naar ouders en leerlingen
BEWONDERING
Terug naar de gymles. Anouk wordt uitgelachen door twee klasgenootjes. Juf Eline reageert adequaat en laat de jongens met gesloten ogen over de wiebelplank lopen. Zo ervaren ze hoe spannend de wiebelplank is, als je niet veel om je heen kunt zien. Het lachen is direct afgelopen. De jongens krijgen zelfs bewondering voor Anouk. Want wat is het knap, dat ze tóch over de wiebelplank is gelopen, ondanks haar beperking!
BEGRIP
In de situatie van Anouk wordt steeds weer duidelijk hoe belangrijk het is om open te zijn naar leerlingen en naar ouders over haar beperking. Want als leerlingen weten waarom er voor hun klasgenootje dingen worden aangepast in de klas, dan kunnen ze naar hem/haar begripvoller zijn. De kinderen snappen dan dat Anouk bijvoorbeeld een schuin tafelblad nodig heeft. Ze begrijpen dat Anouk alleen maar een opdracht tot een goed einde kan brengen, als ze beschikt over een versie met grote letters. En waarom Anouk begeleiding krijgt van de “hulpjuf” is ook dudelijk geworden. Door een goede uitleg, door openheid naar de leerlingen toe zijn dingen ineens niet meer “raar”, maar gewoon handig voor Anouk.
HULP
Als kinderen eenmaal weten waarmee Anouk moeite heeft, dan is de volgende stap, dat ze Anouk kunnen helpen. Dat leerlingen meedenken met Anouk bleek laatst, toen ze werd uitgenodigd voor een kinderfeestje. De jarige had zélf bedacht om speciaal voor haar de letters op de uitnodiging groter te maken!
Compenserende strategieën
En Anouk? Anouk leert om te gaan met haar beperking. Door haar positieve instelling, haar zelfvertrouwen en een positief zelfbeeld gaat het op het sociale vlak goed met haar. Maar ze heeft het niet altijd gemakkelijk. Door haar beperkte blikveld is het bijvoorbeeld moeilijk om contact te maken met anderen. Zo vond een vriendinnetje het vreemd, dat Anouk niet terugzwaaide als zij naar háár zwaaide. Maar Anouk zag niet wie zij was. En als je iemand niet herkent, dan is het logisch om niet terug te zwaaien. Nu heeft Anouk geleerd om te laten blijken dat ze het wél ziet dat iemand zwaait. Als die persoon daarna binnen haar blikveld staat, kan Anouk hem/haar begroeten. Naast deze aangeleerde, compenserende strategie is het ook van belang om steeds uitleg te geven over de sociale situaties op afstand.
Sommige kinderen met CV hebben moeite met het herkennen van gezichten. Deze kinderen kan geleerd worden te letten op kenmerken als stem, kleding, lichaamsbewegingen of de geur van een persoon. Ook kunnen ze moeite hebben met het interpreteren van gezichtsuitdrukkingen, wat veel invloed heeft op sociale interacties. Het verwoorden van emoties en het aanleren van de gedragskenmerken die bij die emoties horen, kunnen deze kinderen helpen om de gezichtsuitdrukkingen te herkennen.
Tot slot
Anouk leert door confrontaties en ervaringen, met de juiste hulp van haar ouders, haar leerkracht en de ambulante begeleider steeds beter om te gaan met haar visuele beperking. Zo voelt zij zich prettig in de klas en kan ze goed meedraaien op haar basisschool.
Literatuur
Irmgard Bals, Cerebrale Visusstoornis. Begeleiding van schoolgaande kinderen met een cerebrale visusstoornis, Bartiméus, Doorn, 2007.
Website
Voor meer informatie over CV (CVI) kunt u terecht op de website bartimeus.nl. Naast kennisoverdracht kunt u bij Bartiméus ook terecht voor persoonlijk advies en ondersteuning.
